O‘zbekistonning oqova suv muammolarini xorijiy investitsiyalar hal qiladi

O‘zbekiston hukumati poytaxt va mamlakatning bir qator muhim hududlarida oqova suvlarni tozalash infratuzilmasini modernizatsiya qilish va qurish bo‘yicha keng ko‘lamli loyihalarni amalga oshirish uchun beshta yirik xorijiy kompaniyani jalb qildi. Bu haqda 7-oktabr kuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasining yig‘ilishida Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vaziri Sherzod Hidoyatov davlat-xususiy sheriklik (DXSH) bo‘yicha ulkan dasturni taqdim etar ekan, ma’lum qildi.

Ushbu tashabbusning markaziy elementi Toshkentda yangi tozalash inshootlarini qurish bo‘lib, qiymati 1 milliard dollarlik ushbu loyiha Birlashgan Arab Amirliklarining TAQA kompaniyasi bilan hamkorlikda amalga oshiriladi. Bu chora Sergeli tumani aholisidan muntazam ravishda shikoyatlar kelib tushayotgan eskirgan "Salar" va "Bektemir" tozalash inshootlaridan taralayotgan noxush hid muammosini tubdan hal qilishga qaratilgan.

Hidoyatovning so‘zlariga ko‘ra, "Surum" mahallasida sutkasiga 1 million kub metr oqova suvni tozalash quvvatiga ega zamonaviy majmua barpo etish rejalashtirilgan. O‘z imkoniyatlarining chegarasida ishlayotgan "Salar" va "Bektemir" stansiyalaridan kelayotgan oqova suvlar maxsus qurilgan 42 kilometrlik kanalizatsiya kollektori orqali yangi obyektga yo‘naltiriladi. Yangi majmua ishga tushirilgandan so‘ng, eski inshootlar ekspluatatsiyadan chiqariladi.

"Ushbu loyiha, ayniqsa, Yangi Toshkent shahrini qurish nuqtai nazaridan strategik ahamiyatga ega", - deb ta’kidladi vazir. "Yangi Toshkent infratuzilmasi boshidanoq yangi, samaraliroq oqova suvlarni tozalash tizimiga integratsiya qilinadi, bu esa poytaxt aglomeratsiyasining barqaror rivojlanishini ta’minlaydi".

BAA kompaniyalari bilan hamkorlik poytaxt loyihasi bilan cheklanib qolmaydi. Etihad bilan birgalikda Qashqadaryo viloyatida suv chiqarish tizimini modernizatsiya qilish rejalashtirilgan bo‘lib, unga 600 million dollar sarmoya kiritiladi. Boshqa bir amirlik investori - Enviroel kompaniyasi oqova suvlarni qayta ishlash va keyinchalik yonilg‘i mahsulotlari ishlab chiqarish loyihasiga 50 million dollar sarmoya kiritadi. Loyiha, shuningdek, oshxonalardan kelayotgan yog‘larni ushlab qolish uchun maxsus filtrlarni o‘rnatish kabi innovatsion yechimni o‘z ichiga oladi, bu esa tozalash inshootlariga tushadigan yukni kamaytirishga imkon beradi.

Bundan tashqari, suv chiqarish sohasidagi loyihalarni amalga oshirishga boshqa xalqaro ishtirokchilar ham jalb qilinmoqda. Saudiya Arabistonining Miahona kompaniyasi Farg‘ona va Jizzax viloyatlarida zamonaviy kanalizatsiya tizimlarini joriy etish bilan shug‘ullanadi. Namangan viloyatida esa tozalash inshootlarini rekonstruksiya qilishni Metito (BAA) kompaniyasi amalga oshiradi va ularning quvvatini sutkasiga 100 ming kub metrgacha yetkazishni rejalashtirmoqda.

Namangandagi loyiha doirasida ilg‘or Nereda texnologiyasidan foydalaniladi. Uning mohiyati granulalar shaklida "faol loy" o‘stirishdan iborat bo‘lib, bu oqova suvlarni kislorod bilan to‘yintirish bilan birgalikda chuqurroq va samaraliroq tozalashni ta’minlaydi. Sherzod Hidoyatovning ta’kidlashicha, ushbu texnologiyani qo‘llash nafaqat tozalash sifatini oshirishga, balki mintaqadagi qo‘shimcha 200 ming aholiga xizmat ko‘rsatishni yaxshilashga ham imkon beradi.

Davlat byudjeti va xalqaro moliya institutlari mablag‘lari hisobidan moliyalashtiriladigan ushbu keng ko‘lamli loyihalarning amalga oshirilishi kommunal infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha kengroq strategiyaning bir qismidir. 2025-yil oxiriga kelib O‘zbekiston aholisini markazlashtirilgan kanalizatsiya xizmatlari bilan qamrab olish darajasi 20,5 foizdan 22,3 foizgacha oshishi kutilmoqda.

Membranali filtrlash va teskari osmos kabi zamonaviy oqova suvlarni tozalash texnologiyalari suvni ichishga yaroqli darajada tozalash imkonini beradi. Suv tanqisligini boshdan kechirayotgan ba’zi mamlakatlarda, masalan, Singapurda, tozalangan oqova suvlar bugungi kunda ichimlik suvi zaxiralarini to‘ldirishning muhim manbai hisoblanadi.