Yil boshidan O‘zbekiston tashqi savdosi 20 foizga o‘sdi

O‘zbekistonning 2025-yil yanvar-avgust oylaridagi tashqi savdo aylanmasi yuqori dinamikani namoyon etib, 51,4 milliard dollar darajasiga yetdi. Milliy statistika qo‘mitasi taqdim etgan ma’lumotlarga ko‘ra, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 19,8 foizlik o‘sishni aks ettiradi. Bunday sezilarli o‘sish, hozirgi vaqtda dunyoning 200 mamlakati bilan savdo aloqalarini olib borayotgan respublikaning iqtisodiy aloqalari faollashganidan dalolat beradi.

Savdo balansi tahlili turli yo‘nalishli, ammo kuchli tendensiyalarni ko‘rsatmoqda. Mamlakatdan eksport yetkazib berish hajmi 31,3 foizga keskin oshib, 22,9 milliard dollarni tashkil etdi. Shu bilan birga, import ham 11,8 foizga ishonchli o‘sib, 28,5 milliard dollarga yetdi. Ushbu operatsiyalar natijasida 5,4 milliard dollar miqdorida manfiy savdo balansi yuzaga keldi.

Eksport tarkibida asosiy ulushni tovarlar egallab, barcha yetkazib berishlarning 75,2 foizini tashkil etadi. Bu yerda sanoat mahsulotlari 11,1 foizlik ulush bilan, shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar umumiy hajmining 7,8 foizini egallab, asosiy pozitsiyalarni band etgan. Kimyoviy moddalar va u bilan bog‘liq mahsulotlar (5,9%) hamda mineral yoqilg‘i va moylash materiallari (4,4%) ham muhim hissa qo‘shmoqda.

Importga kelsak, bu yerda mashinalar va transport uskunalari ustunlik qiluvchi kategoriya bo‘lib qolmoqda - mamlakatga olib kirilayotgan barcha tovar va xizmatlarning 33,8 foizi ularning hissasiga to‘g‘ri keladi. Bu raqam respublikadagi ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish va texnik qayta jihozlash jarayonlari davom etayotganiga bilvosita ishora qiladi. Import tarkibida keyingi o‘rinlarni sanoat mollari (16,1%) va kimyo mahsulotlari (12,6%) egallaydi.

Savdo oqimlarining geografik taqsimoti izchillikni saqlab qolmoqda. Xitoy Xalq Respublikasi umumiy aylanmaning 18,9 foizi bilan O‘zbekistonning asosiy savdo sherigi mavqeini mustahkam ushlab turibdi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 9,7 milliard dollarga yetgan, biroq u sezilarli nomutanosiblik bilan ajralib turadi: Xitoydan import 8,45 milliardni, O‘zbekiston mahsulotlari eksporti esa 1,2 milliard dollarni tashkil etgan.

Ikkinchi o‘rinda Rossiya mustahkam o‘rnashgan bo‘lib, respublika tashqi savdo aylanmasining 16,1 foizi uning hissasiga to‘g‘ri keladi. Hisobot davrida Rossiya bilan umumiy savdo hajmi 8,3 milliard dollarni tashkil etdi, shundan 5,43 milliardi importga va 2,8 milliardi eksportga to‘g‘ri keldi. Uchinchi eng muhim sherik Qozog‘iston bo‘lib, u bilan savdo hajmi 3 milliard dollarga yetdi.

Ushbu statistik ma’lumotlar fonida Xalqaro valyuta fondining prognozi alohida e’tiborga loyiqdir, unga ko‘ra 2025-yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti hajmi birinchi marta 130 milliard dollar marrasidan oshishi mumkin. Davlat rahbari ushbu istiqbollarni sharhlar ekan, ilgari mamlakatda bunday o‘sish sur’atlari kuzatilmaganini, bu esa olib borilayotgan islohotlarga yuqori xalqaro baho berilayotganidan dalolat ekanligini ta’kidlagan edi.

Rasmiy eksport statistikasida ko‘pincha sanoat mahsulotlari va agrosanoat mahsulotlari ajratib ko‘rsatilsa-da, O‘zbekistonning eksport daromadlarida muhim, ba’zan esa ustun ulushni oltin egallaydi, uning eksporti shu davrda 8,4 milliard dollardan oshgan.