O‘zbekistonda oliy o‘quv yurtlari rahbarlari yangi vakolatlarga ega bo‘ladi

O‘zbekiston oliy ta’lim tizimida yetarli ball to‘play olmagan abituriyentlar uchun to‘lov-kontrakt asosida o‘qishga kirish qiymatini shakllantirish tartibida sezilarli o‘zgarishlar kutilmoqda. 2025/2026 o‘quv yilidan boshlab, "super-kontraktlar" deb ataluvchi to‘lovlar miqdorini belgilash vakolati bevosita oliy o‘quv yurtlari rektorlariga o‘tkaziladi. Bu haqda Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi matbuot xizmati rasman ma’lum qildi.

Ushbu chora kirish imtihonlari natijalariga ko‘ra o‘tish balini to‘play olmagan, biroq minimal 56,7 ballik chegaradan o‘tgan abituriyentlarga taalluqlidir. Ular uchun oliy o‘quv yurtiga kirish imkoniyati saqlanib qoladi, ammo birinchi o‘quv yili uchun to‘lov miqdori standart qiymatdan ancha yuqori bo‘ladi.

Natijasi o‘tish balidan 4,05 balldan ko‘p bo‘lmagan miqdorda past bo‘lgan abituriyentlar uchun aniq va tabaqalashtirilgan hisoblash shkalasi joriy etilmoqda. Masalan, 1,05 ballgacha yetmagan taqdirda, "super-kontrakt" qiymati bazaviy kontraktning 1,5 baravarini tashkil etadi. Agar abituriyentga 1,06 dan 2,05 ballgacha yetmagan bo‘lsa, u o‘qish uchun ikki baravar ko‘p haq to‘lashi kerak bo‘ladi. 2,06 dan 3,05 gacha bo‘lgan ballar yetishmovchiligida qiymat 2,5 baravarga, 3,06 dan 4,05 ballgacha yetmaganda esa - 3 baravarga oshadi.

Eng jiddiy o‘zgarishlar 4,05 balldan ko‘proq to‘play olmagan abituriyentlarga ta’sir qiladi. Ushbu toifadagi abituriyentlar uchun "super-kontrakt"ning minimal chegarasi bazaviy kontraktning uch baravari miqdorida belgilangan, biroq aniq summa bo‘yicha yakuniy qaror har bir OTM rektori tomonidan alohida qabul qilinadi.

Belgilangan tartibga muvofiq, mamlakatning barcha oliy o‘quv yurtlari joriy yilning 25-sentyabriga qadar hisob-kitoblarni amalga oshirib, o‘zlarining rasmiy internet-resurslarida kelgusi o‘quv yili uchun bakalavriatning barcha yo‘nalishlari va ta’lim shakllari bo‘yicha "super-kontrakt"larning minimal miqdorlarini e’lon qilishlari shart.

Tabaqalashtirilgan kontrakt asosida o‘qishga qaror qilgan abituriyentlar uchun bosqichma-bosqich to‘lov qilish imkoniyati ko‘zda tutilgan. 31-oktyabrgacha ular yillik umumiy o‘qish haqining 50 foizini to‘lashlari kerak bo‘ladi.

Yangiliklar, shuningdek, o‘zlarining keyingi ustuvor yo‘nalishlaridan (ikkinchidan beshinchigacha) biri bo‘yicha byudjet yoki kontrakt o‘rinlariga muvaffaqiyatli o‘tgan abituriyentlar uchun qo‘shimcha moslashuvchanlikni taqdim etadi. Endi ular o‘z xohishlariga ko‘ra, taklif etilgan o‘rindan voz kechib, birinchi, eng kerakli yo‘nalishda "super-kontrakt" shartlari asosida o‘qishni tanlash huquqiga ega bo‘ladilar. Ushbu imkoniyat maqsadli qabul doirasida o‘qishga kirgan shaxslarga taalluqli emas.

O‘zbekistondagi "super-kontrakt" tizimi asosiy tanlovdan o‘ta olmagan abituriyentlarga o‘z ta’limiga sezilarli darajada ko‘proq mablag’ sarflab, baribir oliy ma’lumot olish imkonini beruvchi noyob mexanizmdir. Ushbu amaliyot jamiyatda ta’lim olishda teng imkoniyatlar masalasi bo‘yicha ko‘plab munozaralarga sabab bo‘lmoqda.