Air Products Buxoro gaz-kimyosiga 5 mlrd dollar sarmoya kiritadi

Xalqaro iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirish doirasida Buxoro viloyatida qiymati 5 milliard dollarlik gaz-kimyo majmuasi qurilishi loyihasini amalga oshirishni jadallashtirish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. Bu Prezident Shavkat Mirziyoyevning 22-sentabr kuni Nyu-Yorkda Amerikaning Air Products kompaniyasi bosh ijrochi direktori Eduardo Menezes bilan o‘tkazgan uchrashuvining asosiy natijasi bo‘ldi.

Muloqot Air Products’ning O‘zbekistondagi faoliyatini kengaytirishning amaliy jihatlariga qaratildi. Sanoat gazlari bo‘yicha ixtisoslashgan Amerika korporatsiyasi o‘zini respublika iqtisodiyotiga salmoqli sarmoyador sifatida namoyon etib ulgurgan. Bugungi kunga kelib, kompaniyaning umumiy kapital qo‘yilmalari hajmi 1 milliard dollardan oshdi. Muvaffaqiyatli amalga oshirilgan tashabbuslar portfelida Uzbekistan GTL zavodi uchun sanoat gazlarini qayta ishlash, Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodi quvvatlarida vodorod ishlab chiqarish, shuningdek, "Navoiyazot" korxonasida suyuq karbonat angidrid ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish va shokli muzlatish markazini yaratish kabi loyihalar mavjud.

Muzokaralarning markaziy mavzusi "Qorako‘l" erkin iqtisodiy zonasida gaz-kimyo majmuasini barpo etish ishlarini jadallashtirish bo‘ldi. 2024-yil may oyida boshlangan ushbu loyiha mamlakat sanoatini diversifikatsiya qilish uchun strategik ahamiyatga ega. Majmua O‘zbekistonda ilg‘or "metanoldan olefinlar" (MTO) texnologiyasidan foydalanadigan birinchi korxona bo‘ladi, bu esa tarkibida qimmatli komponentlar ulushi past bo‘lgan tabiiy gazni yuqori qo‘shimcha qiymatli polimer mahsulotlariga qayta ishlash imkonini beradi.

Majmuaning loyihaviy quvvati yiliga 1,3 milliard kubometr tabiiy gaz va 430 ming tonna naftani qayta ishlashni nazarda tutadi. Natijada 1,1 million tonna polimer mahsulotlari olinishi rejalashtirilgan bo‘lib, uning salmoqli qismi eksportga yo‘naltiriladi. Iqtisodiy hisob-kitoblarga ko‘ra, tayyor mahsulotning qo‘shimcha qiymati dastlabki gaz xomashyosi tannarxidan besh baravar yuqori bo‘ladi. Ushbu keng ko‘lamli loyihani amalga oshirishga AQSh, Germaniya, Daniya, Avstriya, Italiya va Xitoydan texnologiyalar va investitsiyalar jalb etilgan.

Buxoro majmuasidan tashqari, tomonlar ko‘mirni gazlashtirish va ekologik toza aviatsiya yoqilg‘isi ishlab chiqarish sohasidagi loyihalarni jadallashtirishni muhokama qildilar, bu esa hamkorlikning uzoq muddatli va ko‘p qirrali niyatlaridan dalolat beradi.

Yangi zavodning ishga tushirilishidan kelib chiqadigan ijtimoiy-iqtisodiy samara sezilarli bo‘ladi. 2 mingta to‘g‘ridan-to‘g‘ri ish o‘rni yaratilishi kutilmoqda. Bundan tashqari, qurilish, to‘qimachilik, charm-poyabzal, avtomobilsozlik va elektrotexnika kabi turdosh tarmoqlarning rivojlanishi yana 4 mingta ish o‘rnining paydo bo‘lishiga olib keladi.

Uchrashuv yakunida barcha qo‘shma loyihalarni yanada ilgari surish bo‘yicha reja bo‘lib xizmat qiladigan va O‘zbekistonning texnologik va sanoat salohiyatini mustahkamlaydigan batafsil "yo‘l xaritasi" kelishib olindi va qabul qilindi.

"Metanoldan olefinlar" (MTO) texnologiyasi tabiiy gazdan polietilen va polipropilen kabi qimmatli kimyoviy mahsulotlarni yaratishga imkon beradi, bu ayniqsa katta gaz zaxiralariga ega, ammo oddiy xomashyoga qaraganda yuqori qo‘shimcha qiymatli tovarlar ishlab chiqarishga intilayotgan mamlakatlar uchun dolzarbdir.