O‘zbekiston turli quvvatdagi atom elektr stansiyalari loyihalarini integratsiya qilmoqda

O‘zbekiston Respublikasi kichik va yirik quvvatli atom elektr stansiyalari loyihalarini integratsiya qilish yo‘lini tanladi. Bunday bayonotni Atom energetikasi agentligi, shuningdek, "O‘zatom" nomi bilan tanilgan, direktori Azim Ahmedxadjayev berdi. 25-sentabr kuni Moskvadagi World Atomic Week xalqaro forumida so‘zga chiqqan holda, u mamlakat o‘zini kichik modulli reaktorlarni (KMR) joriy etish sohasida "pioner" sifatida ko‘rsatayotganini ta’kidladi.

Ahmedxadjayev O‘zbekiston uchun atom energetikasini rivojlantirishning alohida dolzarbligini qayd etib, bu sohani kelajakni belgilovchi deb atadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, dunyo muhim texnologik yutuqlar ostonasida turibdi va shu nuqtai nazardan u milliy "ulug‘vor sanoat-texnologik dastur"ni tilga oldi.

"Biz kichik quvvatli atom stansiyalarida nafaqat bu taraqqiyotning yordamchisini ko‘rmoqdamiz", - dedi "O‘zatom" rahbari. "O‘zbekiston amalda kichik modulli reaktorlarni joriy etishning pioneridir. Biz ularni integratsiyalashgan shaklda - yirik reaktorlar bilan birgalikda rivojlantirishni rejalashtirmoqdamiz, shu bilan keng kompetensiyalar maktabini yaratmoqdamiz".

Ushbu strategiya mamlakatda KMR sohasida ekspertiza markazini shakllantirishga qaratilgan. "Biz kichik modulli reaktorlarning kelajagi porloq ekanligini tushunamiz. Kelajakda O‘zbekiston kadrlar tayyorlash, axborot va tajriba almashish uchun maydonga aylanishi mumkin. Umuman olganda, biz kichik modulli reaktorlarni rivojlantirishning yaxshi maktabini shakllantira olamiz", - deya qo‘shimcha qildi Ahmedxadjayev.

Integratsiyalashgan yondashuv Jizzax viloyatidagi bitta maydonda ham kichik, ham yirik AES qurilishini nazarda tutadi. Bosh vazir o‘rinbosari Jamshid Xodjayev har biri 1000 MVt quvvatga ega ikkita yirik quvvatli reaktor va har biri 55 MVt quvvatga ega ikkita kichik quvvatli reaktor qurilishi rejalashtirilganini aniqlashtirdi. Bunday kombinatsiyalangan yondashuv 2,1 GVt darajasida bazaviy generatsiyani ta’minlaydi va egiluvchan manevr quvvatlarini taqdim etadi.

Bu sohadagi hamkorlik Rossiyaning "Rosatom" davlat korporatsiyasi bilan faol rivojlanmoqda. Joriy yilning 20-iyunida "O‘zatom" va "Rosatom" O‘zbekistonda yirik quvvatli AES qurish imkoniyatlarini o‘rganishga qaratilgan kelishuvni imzolagan edi. Ushbu hujjat ikkita VVER-1000 energiya blokini qurishni o‘z ichiga olgan loyihani amalga oshirishning mumkin bo‘lgan asosini yaratdi, keyinchalik uni to‘rttagacha kengaytirish imkoniyati mavjud. "Rosatom" bosh direktori Aleksey Lixachyov avvalroq yirik AES loyihasini amalga oshirish bir qator masalalarni hal qilishni talab etishini ta’kidlagan edi.

Respublikada atom energetikasini rivojlantirish rejalari aniq muddatlarga ham ega. Avgust oyida Azim Ahmedxadjayev Jizzax viloyatidagi bo‘lajak kichik AES uchun birinchi beton quyilishi 2026-yilning mart oyiga rejalashtirilganini e’lon qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu bosqich qurilishning faol fazasiga o‘tishni anglatadi. Joriy yilning kuzida kichik quvvatli stansiya uchun poydevor chuqurini tayyorlashni boshlash rejalashtirilgan.

Kichik modulli reaktorlar (KMR) zavodda qurilib, yig‘ish uchun maydonga yetkazilishi mumkin, bu esa an’anaviy yirik AESlar bilan solishtirganda qurilish muddatlari va xarajatlarini sezilarli darajada kamaytiradi.