Jizzax viloyatida dunyodagi birinchi integratsiyalashgan AES quriladi

O‘tgan juma, 26-sentabr kuni "Butunjahon atom haftaligi" xalqaro forumi doirasida O‘zbekiston energetika sohasini rivojlantirishda yangi bosqichga start berildi. Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Atom energetikasini rivojlantirish agentligi, ya’ni "O‘zatom" va Rossiyaning "Rosatom" davlat korporatsiyasi Jizzax viloyatida tamomila yangi, integratsiyalashgan konfiguratsiyadagi atom elektr stansiyasini barpo etish bo‘yicha kelishuvlarni rasman mustahkamladi.

Imzolangan hujjatlar avval erishilgan kelishuvlarni kengaytirib, bitta maydonda katta quvvatli energiya bloklari bilan bir qatorda kam quvvatli atom stansiyasini (KQAS) o‘z ichiga olgan majmua qurilishini nazarda tutadi. Gap dunyo amaliyotida ilk bor qo‘llanilayotgan noyob energetika xabini yaratish haqida ketmoqda.

20-iyundagi kelishuvlarga qo‘shimcha bitim tafsilotlariga ko‘ra, loyiha 3+ avlodiga mansub VVER-1000 reaktorlariga asoslangan ikkita yirik energiya bloki hamda RITM-200N reaktor qurilmalariga ega ikkita kichik energiya blokidan iborat bo‘ladi. Stansiyaning umumiy loyihaviy quvvati sezilarli ko‘rsatkichlarga yetadi: katta AES 2 GVt, kichigi esa unga yana 110 MVt qo‘shadi. Shunday qilib, obyektning umumiy quvvati 2.1 GVt ni tashkil etadi.

"Rosatom" bosh direktori Aleksey Lixachyov ushbu voqeani sharhlar ekan, erishilgan kelishuvlar hamkorlikni yangi bosqichga olib chiqishini ta’kidladi. "Erishilgan kelishuvlar tufayli O‘zbekiston dunyoda birinchi bo‘lib bir maydonda bir vaqtning o‘zida ham zamonaviy kam quvvatli atom stansiyasi, ham katta quvvatli AES ekspluatatsiya qilinadigan integratsiyalashgan atom stansiyasini qurayotgan mamlakatga aylanadi", - deb bayonot berdi u.

Ushbu loyiha mamlakatning energetik xavfsizligini ta’minlash va barqaror iqtisodiy o‘sishi uchun strategik ahamiyatga ega deb qaralmoqda. Bosh vazir o‘rinbosari Jamshid Xo‘jayev avvalroq ma’lum qilganidek, 525 gektar maydonda joylashadigan ushbu kombinatsiyalashgan AES 2035-yilga borib yiliga 15 milliard kVt⋅soatdan ortiq elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‘ladi. Bu nafaqat ortib borayotgan ichki energiya ehtiyojlarini qoplashga, balki mintaqaning sanoat rivojlanishi uchun turtki bo‘lishga imkon beradi.

Qurilish shartnomasidan tashqari, tomonlar har ikki turdagi reaktorlar uchun yadroviy yoqilg‘i yetkazib berishning asosiy shartlari to‘g‘risidagi kelishuvlarni ham imzoladilar. Bu qurilishdan tortib keyingi ekspluatatsiyagacha bo‘lgan butun loyihani kompleks va uzoq muddatli amalga oshirish uchun mustahkam poydevor yaratadi.

Jizzax viloyatidagi kam quvvatli AESda ishlatiladigan RITM-200 reaktor qurilmalarining modifikatsiyasi (RITM-200N) dastlab dunyodagi eng qudratli muzqaymoqlar floti uchun ishlab chiqilgan. Ular Rossiyaning eng yangi atom muzqaymoqlarida Arktikaning og‘ir sharoitlarida muvaffaqiyatli ishlatilmoqda, bu ularning ishonchliligi va xavfsizligini tasdiqlaydi.