O‘zbekistonda kichik atom stansiyalari tarmog‘i qurilishi mumkin

O‘zbekiston hukumati o‘sib borayotgan sanoat ehtiyojlarini energiya bilan ta’minlash uchun mamlakatning turli hududlarida qo‘shimcha kichik quvvatli atom elektr stansiyalarini qurish imkoniyatini istisno etmaydi.

Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Atom energetikasi agentligi, ya’ni "O‘zatom" direktori Azim Ahmedxadjayev 25-sentabr kuni Moskvada bo‘lib o‘tgan "Butunjahon atom haftaligi" xalqaro forumi doirasida shu haqda bayonot berdi. Hududlarda yangi kichik AESlar paydo bo‘lishi istiqbollari haqidagi savolga u bunday imkoniyat istisno etilmasligini aytdi.

Ushbu bayonot gaz-kimyo va neft-kimyo sohalaridagi kabi juda ko‘p energiya talab qiladigan sanoat majmualarini rivojlantirish bo‘yicha keng ko‘lamli davlat dasturlari kontekstida yangradi. "Jizzax viloyatida kichik modulli reaktor [loyihasini] amalga oshirishga kirishar ekanmiz, [jarayonni] kuzatamiz va rahbariyat tegishli qarorlarni qabul qiladi", - deya tushuntirdi Ahmedxadjayev.

Jizzax viloyatidagi pilot loyihaning amalga oshirilishi kichik modulli reaktorlar texnologiyalarini joriy etishda amaliy tajriba to‘plashning asosiy bosqichi sifatida qaralmoqda. Avvalroq, 2024-yil oktabr oyida "O‘zatom" shunga o‘xshash ob’ektlarni joylashtirish uchun 14 ta potentsial maydonchani batafsil o‘rganish rejalarini e’lon qilgan edi.

Jizzax viloyatidagi loyiha allaqachon faol bosqichga o‘tmoqda. Avgust oyida xabar qilinganidek, qurilish ishlarining boshlanishini anglatuvchi birinchi beton quyish 2026-yilning mart oyiga rejalashtirilgan. Bu qadam maydonchada muhandislik-qidiruv ishlari yakunlanganidan so‘ng amalga oshirilmoqda.

Kichik quvvatli atom elektr stansiyalarini qurish, ayniqsa, respublikaning chekka hududlarida energiya ta’minotini markazsizlashtirish bo‘yicha kengroq strategiyaning bir qismidir. Bundan tashqari, atom energetikasini rivojlantirish iqtisodiyotni dekarbonizatsiya qilishga va ko‘mir issiqlik elektr stansiyalaridan foydalanishdan bosqichma-bosqich voz kechishga yordam berishi kerak.

Kichik modulli reaktorlarga bo‘lgan qiziqish ularning moslashuvchanligi va markaziy energiya tizimidan uzoqda joylashgan sanoat korxonalari va aholi punktlarini barqaror energiya bilan ta’minlash qobiliyati bilan bog‘liq. Shunday qilib, O‘zbekiston atom texnologiyalariga tayangan holda, 2050-yilga kelib ikki baravarga oshishi taxmin qilinayotgan energiya resurslariga bo‘lgan talabni qondirish bilangina cheklanib qolmay, balki ushbu ilg‘or sohada tajriba almashish va kadrlar tayyorlash bo‘yicha mintaqaviy maydonchaga aylanishni maqsad qilgan.

Kichik yadroviy reaktorlardan foydalanishning eng mashhur misollaridan biri bu atom muzqaymoqlari. Jizzax viloyatidagi AESda qo‘llaniladigan texnologiya dunyodagi eng kuchli muzqaymoqlarda muvaffaqiyatli ishlatilayotgan reaktor qurilmalarining yerda foydalanish uchun moslashtirilgan versiyasidir.