O‘zbekiston o‘zining birinchi AESi uchun investorlarni qanday izlamoqda

O‘zbekistonda atom elektr stansiyasi qurilishi loyihasi bir qator xalqaro moliya institutlarining diqqatini tortdi. 25-sentabr kuni "O‘zatom" agentligi direktori Azim Ahmedxadjayevning ma’lum qilishicha, moliyalashtirishda ishtirok etish bo‘yicha turli xorijiy tuzilmalar, jumladan, BRICS Yangi taraqqiyot banki va Yaqin Sharq tashkilotlari bilan muzokaralar olib borilmoqda. Bu bayonot Moskvada bo‘lib o‘tayotgan "Butunjahon atom haftaligi" xalqaro forumi doirasida aytildi.

Jurnalistlarning savollariga javob berar ekan, Ahmedxadjayev loyihaning yakuniy moliyaviy modeli barcha manfaatdor tomonlarning takliflarini inobatga olgan holda shakllantirilishini ta’kidladi. "Biz hozir bu qiziqishni hisobga olgan holda moliyaviy modelni tuzamiz, shundan kelib chiqib, Rossiya kontentidan foydalanish kerakmi yoki yo‘qmi, tushunamiz", - deya tushuntirdi u, shu bilan birga Rossiya texnologiyalari va kredit liniyalaridan foydalanish imkoniyatini istisno etmadi.

Avvalroq, joriy yilning mart oyida "O‘zatom" rahbari potentsial moliyalashtirish manbalari haqida ma’lumot bergan edi. Xususan, Xitoyda ishlab chiqarilgan uskunalar, masalan, turbinalar va elektrotexnika komponentlarini sotib olish uchun Xitoydan imtiyozli kreditlar jalb qilish imkoniyati qayd etilgan edi.

Bundan tashqari, loyihani amalga oshirishda davlat byudjeti ham ishtirok etishi kutilmoqda, garchi "juda kichik miqdorda" bo‘lsa ham. Asosiy e’tibor xorijiy investitsiyalar va xususiy investitsiya kompaniyalari mablag‘larini jalb qilishga qaratilgan. "Shuningdek, ushbu loyihaga qiziqish bildirayotgan va mablag’ kiritishga tayyor, ammo stansiya egalari pulida bo‘lmagan investitsiya kompaniyalari ham bor. Ular - benefitsiarlar. Aslida, bu murakkab moliyalashtirish sxemasi", - deb tan olgan edi o‘shanda Ahmedxadjayev.

Shuni ta’kidlash kerakki, Rossiyaning moliyaviy ishtiroki masalasi avvalroq "barcha geosiyosiy jarayonlarni" hisobga olgan holda ehtiyotkorlik bilan ko‘rib chiqilgan edi. O‘sha paytda, "O‘zatom" direktorining so‘zlariga ko‘ra, loyihaga Rossiya pullari jalb qilinmagan edi.

BRICS Yangi taraqqiyot bankining O‘zbekistondagi loyihalarga qiziqishi yangilik emas. Joriy yilning iyun oyida Prezident Shavkat Mirziyoyev bank prezidenti Dilma Russef bilan uchrashuv o‘tkazdi. Uchrashuv yakunlari bo‘yicha bank boshqaruvchilar kengashining O‘zbekistonni uning a’zo mamlakatlari qatoriga qo‘shilishiga "printsipial roziligi" haqida ma’lum bo‘ldi. Shuningdek, umumiy qiymati 5 milliard dollarlik ustuvor qo‘shma loyihalar dasturi e’lon qilindi.

Shunday qilib, O‘zbekistonda birinchi AES qurilishini moliyaviy qo‘llab-quvvatlash konfiguratsiyasi hali ham shakllanish bosqichida. "O‘zatom" rahbariyati mamlakat uchun strategik ahamiyatga ega bo‘lgan ushbu loyihani amalga oshirish uchun eng foydali va barqaror modelni yaratishga intilib, turli variantlarni ko‘rib chiqmoqda.

Dunyodagi birinchi umumiy elektr tarmog‘iga ulangan atom elektr stansiyasi 1954 yilda SSSRning Obninsk shahrida ishga tushirilgan. Uning quvvati atigi 5 MVt bo‘lgan.