O‘zbekistonda muhtojlar uchun keshbek: yangi tizim kam ta’minlangan oilalarni qanday qo‘llab-quvvatlaydi

Hukumat maxsus to‘lov kartalaridan foydalanuvchi aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari uchun qo‘shilgan qiymat solig‘ini qaytarishning yangi vaqtinchalik tartibi va muddatlarini tasdiqladi. E’lon qilingan vaqtinchalik nizomga ko‘ra, mablag‘lar oluvchilarning kartalariga ikki ish kuni ichida qaytariladi, bu esa jarayonni sezilarli darajada tezlashtiradi.

Ushbu tashabbus Ijtimoiy himoya yagona reyestrida rasman ro‘yxatga olingan kam ta’minlangan oilalardan bo‘lgan fuqarolarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan. Mexanizm muayyan tovarlar va xizmatlar ro‘yxati uchun QQSni qaytarishni nazarda tutadi. Keshbek dasturiga tushadigan xaridlarning oylik chegarasi bazaviy hisoblash miqdorining 10 barobari, ya’ni pul ekvivalentida 4,12 million so‘m etib belgilandi.

Bir oy davomida bir oluvchiga hisoblanishi mumkin bo‘lgan keshbekning yuqori chegarasi 494 400 so‘m miqdorida belgilangan. Bu summa regulyator tomonidan belgilangan maksimal xaridlar hajmining 12 foizini tashkil etadi.
Tezlashtirilgan qaytarish tartibini amalga oshirish uchun davlat idoralari o‘rtasida ko‘p bosqichli, ammo tezkor o‘zaro hamkorlik tizimi yo‘lga qo‘yildi. Ijtimoiy kartalar bo‘yicha barcha tranzaksiyalarning hisobi Soliq qo‘mitasi tomonidan maxsus avtomatlashtirilgan tizim orqali yuritiladi. Xarid amalga oshirilgan kuni qo‘mita soliq summasini qoplash uchun order shakllantiradi va uni Iqtisodiyot va moliya vazirligiga yuboradi.

O‘z navbatida, Iqtisodiyot va moliya vazirligi orderni olgan kunning o‘zida pul mablag‘larini Soliq qo‘mitasining maxsus hisob raqamiga o‘tkazadi. Shundan so‘ng, bir ish kuni ichida fiskal idora vakolatli bank muassasalariga to‘lovlarni oluvchilar ro‘yxatini taqdim etadi. Banklarga esa, o‘z navbatida, keshbekni fuqarolarning ijtimoiy kartalariga o‘tkazish uchun yana bir ish kuni ajratiladi.

Ijtimoiy kartalarni joriy etish loyihasi joriy yilning yanvar oyida boshlangan edi. Tajriba dasturi Toshkent shahri va Toshkent viloyatining Yangiyo‘l tumanida yo‘lga qo‘yildi. Kartalarning emitentlari va operatorlari sifatida Xalq banki va "Aloqabank" faoliyat ko‘rsatmoqda. Ushbu kartalarga turli davlat moddiy yordam turlari, jumladan, yoshga doir nafaqalar, nogironlik nafaqalari va bolalar nafaqalari markazlashtirilgan tartibda o‘tkaziladi.

O‘zbekistonda joriy etilayotganiga o‘xshash, aholining ijtimoiy himoyalanmagan qatlamlari uchun QQSni qaytarish tizimlari dunyoning bir qator mamlakatlarida mavjud. Ular umumiy soliq tizimi tamoyillarini buzmagan holda, kam ta’minlangan fuqarolarning birinchi ehtiyoj mollari xarid qilishda moliyaviy yukini kamaytirishga imkon beruvchi manzilli ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning samarali vositasi sifatida ko‘riladi.