O‘zbekistonda mikromoliya olishga arziydimi? Stavkalar 44,5% gacha yetmoqda

Respublika moliyaviy landshafti yangi tendentsiya bilan ajralib turmoqda: mikromoliyalashtirish segmentidagi o‘rtacha tortilgan foiz stavkasi sentyabr oyi oxiriga kelib 33,8% darajasiga yetdi. Markaziy bank tomonidan e’lon qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, bu ko‘rsatkich boshqa mashhur kredit mahsulotlari qiymatidan sezilarli darajada yuqoridir. Masalan, iste’mol kreditlari qarz oluvchilarga o‘rtacha 23,7% stavkada taklif etilsa, korporativ sektor 22,6% yillik stavka bo‘yicha moliyalashtirilmoqda.

Bank bozoridagi takliflarning tahlili kreditlash shartlarida katta farqni ko‘rsatmoqda. Mikromoliyalarning eng yuqori qiymati TBC Bankda qayd etilgan bo‘lib, u yerda yillik stavka 44,5%ga yetadi. Eng qimmat takliflar reytingida keyingi o‘rinlarda Anor Bank (40,5%), shuningdek, Tenge Bank (39,7%) va Apex Bank (39,6%) joylashgan. Ulardan bir oz pastroq stavkalarni MKbank va Octobank (37,9%) hamda Ipoteka Bank (37,3%) taklif qilmoqda.

Shu bilan birga, mo‘tadil narx oralig‘ida faoliyat yurituvchi banklarning keng guruhi ham mavjud. 30% dan 35% gacha bo‘lgan stavkalarni Davr Bank (35,3%), Ipak Yo‘li Bank (34,6%) va Hamkor Bank (32,6%) kabi moliya institutlari taklif etmoqda. Ushbu koridorga Garant Bank (31,2%), Madad Invest Bank (30,7%), Universal Bank (30,6%) va SQB (30,1%) ham kiradi.

Bozorning qarama-qarshi qutbida esa eng arzon mikrokreditlash shartlarini taklif etayotgan banklar joylashgan. Eng past foiz stavkalarini Aloqabankda topish mumkin - 24,8%. Shuningdek, Trustbank (25,9%) va OFB (26,0%) ham jozibador shartlarni taqdim etmoqda. Ulardan keyin NBU (26,6%), BRB (26,7%) va Infinbank (26,8%) bormoqda. Shunday qilib, bozordagi minimal va maksimal stavkalar o‘rtasidagi farq 20 foiz punktidan oshadi, bu esa banklar o‘rtasidagi yuqori raqobat va strategiyalarning xilma-xilligidan dalolat beradi.

O‘rtacha ko‘rsatkichning biroz pasayganiga qaramay, mikromoliyalar aholi uchun eng qimmat qarz vositalaridan biri bo‘lib qolmoqda. Moliyaviy ekspertlar potentsial qarz oluvchilarga turli banklarning takliflarini sinchkovlik bilan taqqoslashni qat’iy tavsiya etadilar. Bunda nafaqat nominal foiz stavkasiga, balki kreditning yakuniy qiymatini sezilarli darajada oshirishi mumkin bo‘lgan barcha qo‘shimcha komissiyalar va yig‘imlarga alohida e’tibor qaratish lozim.

O‘zbekistonda mikromoliyalashtirish bozori 2025 yilning birinchi choragida o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 2,3 baravar o‘sish bilan keskin yuksalishni namoyon etdi. Berilgan mikromoliyalar hajmi 18,7 trln so‘mdan oshdi.