O‘zbekistonning tashqi qarzi 72,2 mlrd dollarga yaqinlashdi

Markaziy bankning so‘nggi hisobotiga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasining umumiy tashqi qarzi 2025-yil 1-iyul holatiga 72,2 milliard dollarlik marraga yetdi. Bu ko‘rsatkich joriy yil boshidan buyon 8,1 milliard dollarga oshganini ko‘rsatadi. Qarz majburiyatlari tarkibining tahlili davlat va korporativ sektorlar o‘rtasida deyarli bir tekis taqsimlanganini ko‘rsatmoqda.

Hukumatning bevosita mas’uliyati ostidagi davlat tashqi qarzi 36,8 milliard dollarni tashkil etib, olti oy ichida 2,7 milliardga oshgan. Ayni paytda, xususiy sektor va davlat kafolatlarisiz davlat ishtirokidagi korxonalarning qarzlarini o‘z ichiga olgan korporativ qarz sezilarli darajada - 5,2 milliardga o‘sib, 35,4 milliard dollarga yetdi.

Qarz majburiyatlarining o‘sishiga qaramay, mamlakat iqtisodiyotida ijobiy tendensiyalar ham kuzatilmoqda. O‘zbekistonning tashqi sektori 2025-yilning birinchi yarmida barqarorlikni namoyish etib, muvozanat holatiga yaqinlashdi. Joriy operatsiyalar hisobi defitsiti sezilarli darajada qisqarib, atigi 156,3 million dollarni tashkil etdi. Taqqoslash uchun, 2024-yilning shu davrida bu ko‘rsatkich 2,9 milliard dollarga yaqin edi. Bunday keskin yaxshilanishga an’anaviy eksport tovarlariga jahon narxlarining qulay kon’yunkturasi, shuningdek, mehnat migratsiyasi va turizm sohalaridagi faollashuv tufayli erishildi.

Barqarorlashuvning asosiy omili eksportning importga nisbatan yuqori sur’atlarda o‘sishi bo‘ldi. Tovarlar va xizmatlar eksportining umumiy hajmi 29% ga oshib, 16,6 milliard dollarga yetdi, import esa ancha mo‘tadil 10% lik o‘sish ko‘rsatib, qariyb 23 milliard dollarni tashkil etdi. Bu o‘tgan yilga nisbatan savdo balansining salbiy saldosini 20% ga, ya’ni 6,4 milliard dollargacha qisqartirish imkonini berdi.

O‘zbekistonga pul o‘tkazmalari hajmining ortishi ham to‘lov balansiga sezilarli darajada yordam berdi. Bu omil birlamchi va ikkilamchi daromadlar bo‘yicha ijobiy saldoning shakllanishiga yordam berdi, ular mos ravishda 850 million va 5,4 milliard dollarga yetdi.

Kapital oqimi ham muhim rol o‘ynadi. Joriy hisob defitsiti to‘g‘ridan-to‘g‘ri va portfel investitsiyalari hisobidan moliyalashtirildi. Xususan, hisobot davrida to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning sof oqimi o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 42% ga o‘sib, 1,6 milliard dollarni tashkil etdi. Asosan xalqaro obligatsiyalar bilan bog‘liq operatsiyalar bilan bog‘liq bo‘lgan portfel investitsiyalari 3,1 milliard dollarlik sof oqimni ta’minladi.

Bu jarayonlar mamlakatning xalqaro investitsion pozitsiyasida ham aks etdi. O‘zbekistonning sof xalqaro investitsion pozitsiyasi yil boshidan buyon 23% ga mustahkamlanib, 1-iyul holatiga 16,9 milliard dollarni tashkil etdi. Shu bilan birga, rezidentlarning xorijiy valyutadagi aktivlari 12,1 milliard dollarga (13%), tashqi majburiyatlari esa 8,9 milliard dollarga (11%) oshdi.