O‘zbekiston banklarida narxlar 36-rekordini yangilagani fonida oltin deyarli qolmadi

O‘zbekiston poytaxtidagi bank muassasalarida o‘lchovli oltin quymalari keskin tanqisligi kuzatilmoqda, ularning zaxiralari kritik darajagacha kamaygan. Shu bilan birga, qimmatbaho metallning ichki bozordagi narxi joriy yil boshidan buyon 36-marta o‘sishni qayd etib, umumiy 37% ga qimmatlashgan holda tarixiy rekordlarni yangilashda davom etmoqda.

Respublika Markaziy banki tomonidan 3-oktabr holatiga ko‘ra taqdim etilgan rasmiy ma’lumotlarga qaraganda, Toshkent shahridagi tijorat banklarida sotuvda atigi 17 dona oltin quyma qolgan. Ushbu cheklangan zaxiraning asosiy qismi, ya’ni 13 ta quyma "Kapital bank" hissasiga to‘g‘ri kelgan. Ayni paytda "NBU" (O‘zbekiston Milliy banki) o‘z mijozlariga faqat uchta quyma taklif qila olgan bo‘lsa, "Asakabank"da esa bor-yo‘g‘i bitta quyma mavjud bo‘lgan.

Hududlarda vaziyat biroz yaxshiroq ko‘rinsada, u yerdagi zaxiralar ham talabni qondirishdan yiroq. Mamlakat bo‘ylab bank filiallarida 159 ta quyma qolgan. Eng ko‘p miqdor Qashqadaryo viloyatida jamlangan - 43 dona, undan keyin Namangan viloyati 42 ta quyma bilan bormoqda. Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Navoiy viloyatida mos ravishda 24 va 12 ta quyma mavjud bo‘lgan. E’tiborlisi, Toshkent va Jizzax viloyatlarida oltin quymalari zaxiralari butunlay tugagan.

Tahlilchilar aholi tomonidan oltinga bo‘lgan talabning keskin o‘sishini global iqtisodiy beqarorlik va AQSh dollari kursining tebranishlari bilan bog‘lashmoqda. Bu tendensiya sotuvlar statistikasida o‘z tasdig‘ini topmoqda: 2025-yilning dastlabki to‘qqiz oyida bank muassasalari 380 kilogrammdan ortiq oltin sotgan. Bu ko‘rsatkich o‘tgan 2024-yilning umumiy sotuv hajmidan 61% ga ko‘p bo‘lib, fuqarolarning investitsion afzalliklari tubdan o‘zgarganidan dalolat beradi.

Joriy yilning 6-oktabr holatiga ko‘ra, bir gramm oltinning narxi 1,57 million so‘mga, besh grammlik quymaning narxi esa 7,78 million so‘mga yetgan. Taqqoslash uchun, 2024-yilda 5 grammlik quyma 5,8 million so‘m, 10 grammlik - 11,6 million, 20 grammlik - 22,2 million va 50 grammlik - 58,1 million so‘m deb baholangan.

Ichki talabning oshishi fonida, O‘zbekiston Markaziy banki ham o‘z oltin zaxiralarini ko‘paytirishda davom etmoqda. Jahon Oltin Kengashi ma’lumotlariga ko‘ra, avgust oyida regulyator 2 tonna qimmatbaho metall xarid qilgan.

Markaziy bank aholiga oltin tangalarni sotishni 2018-yilda, 2020-yildan boshlab esa o‘lchovli quymalarni muomalaga kiritgan edi. Ushbu choralar fuqarolarga o‘z jamg‘armalarini diversifikatsiya qilish uchun muqobil vositalarni taqdim etish va xorijiy valyutaga bog‘liqlikni kamaytirishga qaratilgan edi.

Tarixdagi eng yirik oltin parchasi 1872-yilda Avstraliyada topilgan bo‘lib, u "Holtermann plitasi" deb nomlangan. Aslida bu sof oltin emas, balki tarkibida oltin bo‘lgan 286 kilogrammlik kvars bo‘lagi edi.