O‘zbekistonda oltin narxi 37-marta tarixiy maksimumga chiqdi

Seshanba, 7-oktabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki ichki bozorda oltin quymalari narxining yil boshidan buyon 37-marta rekord darajada oshganini qayd etdi. Bu holat jahon bozorlarida qimmatbaho metall narxining keskin ko‘tarilishi fonida yuz bermoqda, u yerda bir troya unsiyasi uchun narx 4000 dollarga yaqinlashdi.

Regulyator ma’lumotlariga ko‘ra, 5 grammlik oltin quymasining sotish narxi 7,887 million so‘mga yetdi, bu o‘tgan kungi ko‘rsatkichdan 27 ming so‘mga yuqoridir. Shunday qilib, chakana xaridorlar uchun bir gramm oltinning narxi 0,34% ga oshib, 1 577 350 so‘mni tashkil etdi.

2025-yil boshidan buyon O‘zbekistonda oltin narxining o‘sishi 39,3% ni, yillik hisobda esa 2024-yilning shu davriga nisbatan 40,7% ni tashkil etdi. Bunday dinamika ham global tendensiyalarni, ham mamlakat ichida qimmatbaho metallarga bo‘lgan qiziqishning ortib borayotganini aks ettiradi.

Jahon bozorida oltinning spot narxi ham kun davomida 0,58% ga o‘sib, bir troya unsiyasi uchun 3975 dollarga yoki bir gramm uchun taxminan 127,8 dollarga yetdi. The New York Times kabi yetakchi jahon nashrlari yil boshidan buyon jahonda oltin narxi 50% ga oshganini ta’kidlamoqda, bu 1979-yildan beri eng yuqori o‘sishdir.

Mutaxassislar bunday shov-shuvni Amerika iqtisodiyotidagi beqarorlikning kuchayishi bilan bog‘lashmoqda. AQSh dollarining kursi so‘nggi to‘qqiz oy ichida asosiy jahon valyutalari savatiga nisbatan 10% ga pasaydi. AQSh Federal zaxira tizimining pul-kredit siyosatini yumshatishi kutilayotgani Amerika valyutasining yanada zaiflashishiga olib kelishi mumkin, bu esa an’anaviy ravishda oltinning himoya aktivi sifatidagi jozibadorligini oshiradi.

Sprott investitsiya fondining katta boshqaruvchi hamkori Rayan Makintayr o‘z izohida shunday dedi: "Oltin nafaqat davlatlar, balki moliyaviy institutlar uchun ham strategik zaxira aktivi sifatida tobora mustahkamlanib bormoqda. Odamlar unda o‘z portfellarini diversifikatsiya qilish uchun samarali vositani ko‘rishmoqda".

Ushbu global jarayonlar fonida Goldman Sachs tahlilchilari oltin narxi bo‘yicha o‘z prognozlarini qayta ko‘rib chiqib, 2026-yil oxiriga kelib bir unsiya uchun 4300 dollargacha o‘sishini kutishmoqda. Ba’zi ekspertlar uzoq muddatli istiqbolda narxlar 5000 dollarga yetishi mumkinligini ham istisno etmaydilar.

O‘zbekiston Markaziy banki aholi uchun qimmatbaho metallar bozorini liberallashtirish bo‘yicha izchil ish olib bormoqda. Oltin tangalar sotuvi 2018-yilda yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, 2020-yildan boshlab fuqarolarga o‘lchovli quymalar ham taqdim etila boshlandi. Regulyatorning bayonotiga ko‘ra, bu choralar milliy iqtisodiyotning xorijiy valyutalarga bog‘liqligini kamaytirishga, shuningdek, aholiga sarmoya kiritish va jamg‘armalarni saqlash uchun qo‘shimcha vositalarni taqdim etishga qaratilgan. Jismoniy shaxslarga belgilangan qoidalarga rioya qilgan holda sotib olingan quymalarni mamlakat tashqarisiga olib chiqishga ham ruxsat etilgan.

Oltin quyma va tangalarni sotib olish va sotish tijorat banklari orqali amalga oshiriladi. Markaziy bank har kuni o‘zining rasmiy veb-saytida va maxsus Telegram-botida narxlarni yangilab boradi, bu esa narxlarning shaffofligini ta’minlaydi.

O‘sib borayotgan talab statistika bilan ham tasdiqlanadi: joriy yilning to‘qqiz oyga yaqin davrida Markaziy bank aholiga 17,3 mingta tranzaksiya orqali 380 kg oltin sotdi. Bu ko‘rsatkich 2024-yilning umumiy sotuv hajmidan 61% ga ko‘pdir.

Dunyodagi qazib olingan oltinning 90% dan ortig‘i 1848-yildan keyin, ya’ni Kaliforniyadagi "oltin vasvasasi" boshlanganidan so‘ng yer ostidan chiqarilgan.