Amazon va O‘zbekiston Kuiper internetini ishga tushirish bo‘yicha memorandum imzoladi

Amerikaning texnologiya giganti Amazon o‘zining global internet qamrovini kengaytirish yo‘lida muhim qadam tashlab, O‘zbekiston hukumati bilan o‘zining Kuiper sun’iy yo‘ldoshli internet loyihasini potentsial ishga tushirish bo‘yicha dastlabki kelishuvlarga erishdi. Mamlakatning raqamli infratuzilmasini tubdan yaxshilashga qaratilgan ushbu hamkorlik o‘zaro anglashuv memorandumi imzolanishi bilan mustahkamlandi.

Bo‘lajak hamkorlik tafsilotlari Amazon delegatsiyasining kengroq Amerika biznes-missiyasi doirasida 7-9 oktyabr kunlari respublikaga tashrifi chog‘ida kelishib olindi. Tashrif davomida Amazon Kuiper Commercial Services vakillari va Raqamli rivojlanish vaziri Sherzod Shermatov o‘rtasida muzokaralar bo‘lib o‘tdi, ularning markazida mamlakatda keng polosali internet aloqasini joriy etish masalalari turardi.

Imzolangan memorandum tomonlarning O‘zbekiston telekommunikatsiya infratuzilmasini yaxshilash, xususan, Project Kuiper sun’iy yo‘ldosh tarmog‘ini joriy etish orqali hamkorlik qilish niyatlarini rasmiylashtiradi. Ushbu tashabbus mamlakatning eng chekka va aholi siyrak yashaydigan hududlarida ham yuqori tezlikdagi internetdan foydalanishni ta’minlashga qaratilgan bo‘lib, bu shahar va qishloq hududlari o‘rtasidagi raqamli tafovutni sezilarli darajada qisqartirishi mumkin.

Amazon tomonidan 2019 yilda e’lon qilingan Kuiper loyihasi 3200 dan ortiq past orbitali sun’iy yo‘ldoshlar tarmog‘ini yaratish bo‘yicha ulkan rejadir. Loyihaning maqsadi butun dunyo bo‘ylab foydalanuvchilarga keng polosali internet aloqasini taqdim etishdir. Ulanish tezligi 400 Mbit/s gacha bo‘lishi kutilmoqda, keyinchalik esa 1 Gbit/s gacha oshirilishi mumkin, bu esa yer usti optik tolali tarmoqlari bilan taqqoslanadigan darajadir. Global tarmoqning ishlashini ta’minlash uchun yer usti stansiyalari tarmog‘idan foydalanish rejalashtirilgan.

Amazon loyihani amalga oshirishda faol harakat qilmoqda: 2023 yilda prototiplarning muvaffaqiyatli sinov parvozlaridan so‘ng, kompaniya o‘zining sun’iy yo‘ldoshlar guruhini joylashtirishni boshladi. 2025 yil aprel oyida 27 ta sun’iy yo‘ldoshdan iborat birinchi partiya Atlas V raketasi yordamida orbitaga chiqarildi. Kompaniya joriy yil oxirigacha birinchi tijorat mijozlariga xizmat ko‘rsatishni boshlashni rejalashtirmoqda.

Amazonning Markaziy Osiyoga qiziqishi faqat O‘zbekiston bilan cheklanib qolmaydi. Avvalroq, 2024 yilning kuzida Qozog‘iston raqamli rivojlanish vaziri Jaslan Madiyev ham Amazon’dan sun’iy yo‘ldoshli internetni ishga tushirish rejalarini e’lon qilib, bozorda raqobatning kuchayishi xizmatlar sifatining "maqbul narxda" yaxshilanishiga olib kelishini ta’kidlagan edi. 2025 yil sentyabr oyida Amazon Project Kuiper’ning Qozog‘iston bozoriga kirishi to‘g‘risida kelishuv imzolandi.

Amazonning O‘zbekiston bozoriga kirishi, qo‘shni Qozog‘istonda allaqachon faoliyat yuritayotgan va xabarlarga ko‘ra, 2026 yilda O‘zbekistonda ish boshlashni rejalashtirayotgan SpaceX’ning Starlink kabi boshqa o‘yinchilar uchun raqobatni yuzaga keltirishi mumkin. Kuiper loyihasining O‘zbekistonda muvaffaqiyatli amalga oshirilishi nafaqat mamlakatga telekommunikatsiya va elektron xizmatlar sohasida o‘sish uchun platforma taqdim etadi, balki Amazonning global sun’iy yo‘ldosh aloqasi bozoridagi asosiy o‘yinchi sifatidagi mavqeini ham mustahkamlaydi.

"Kuiper" loyihasining nomi Neptun orbitasidan tashqarida, kichik jismlardan iborat Quyosh tizimidagi hudud - Koyper belbog‘idan olingan. Bu nom Amazonning sayyoramizning eng chekka burchaklariga ham yetib borishga intilishini anglatadi, xuddi shu astronomik belbog’ bizning quyosh tizimimizning chekkasida joylashgani kabi.