Qambarota GES-1 moliyalashtirilishi: Yevropa banklari ishtiroki

Markaziy Osiyo uchun strategik ahamiyatga ega bo‘lgan Qambarota GES-1 qurilishi loyihasini amalga oshirishda yirik Yevropa moliyaviy mablag‘larini jalb etish bilan yangi bosqich boshlandi. O‘tgan hafta, 9-10 oktyabr kunlari Bryusselda bo‘lib o‘tgan Global Gateway forumi doirasida O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Yevropaning yetakchi moliyaviy institutlari o‘rtasida memorandumlar to‘plami imzolandi.

Loyihani moliyalashtirishda Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) hamda Yevropa investitsiya banki (YIB) asosiy hamkorlar bo‘ldi. Hujjatlarni uch ishtirokchi mamlakat energetika vazirlari, shuningdek, YTTB prezidenti Odil Reno-Basso va YIB rahbariyati vakillari imzoladilar. Tadbirning ahamiyatini Yevroittifoqning xalqaro hamkorlik bo‘yicha komissari Yozef Sikela va Italiyaning Cassa Depositi e Prestiti banki vakillarining ishtiroki yanada oshirdi.

Bu kelishuvlar ko‘p yillik mehnatning mantiqiy davomi bo‘ldi. 2023-yil boshida uch respublika energetika idoralari loyihani amalga oshirish bo‘yicha yo‘l xaritasini tasdiqlagan edi. Oradan bir yarim yildan sal ko‘proq vaqt o‘tib, Venada qurilishga amaliy tayyorgarlik ko‘rish uchun asos yaratgan bitim tuzildi. Qozog‘iston tomonidan taklif etilgan hukumatlararo kelishuv loyihasi bo‘lajak qo‘shma kompaniyadagi tomonlarning ulushlarini belgilaydi: Qirg‘izistonga 34%, O‘zbekiston va Qozog‘istonga esa 33%dan aksiya tegishli bo‘ladi.

Loyihaning ko‘lami uning mintaqaviy ahamiyatiga mos keladi. Sentyabr oyi oxirida Jahon banki ishtirokida o‘tkazilgan davra suhbatida taqdim etilgan parametrlarga ko‘ra, Qambarota GES-1ning o‘rnatilgan quvvati 1860 MVtga yetadi. Stansiyaning barqaror ishlashi uchun Norin daryosida hajmi 5,4 milliard kub metr bo‘lgan suv ombori barpo etiladi.

O‘zbekiston va Qirg‘iziston o‘rtasida loyihani birgalikda amalga oshirish bo‘yicha muloqot 2021-yil mart oyida, investitsiya loyihasini tayyorlash to‘g‘risidagi bitim va elektr energiyasini o‘zaro yetkazib berish bo‘yicha protokol imzolanganda faollashgan edi. Prezident Shavkat Mirziyoyev 2022-yil sentyabr oyida qirg‘izistonlik hamkasbi Sadir Japarov bilan bo‘lgan muzokaralar chog‘ida ishlarni tezroq boshlash zarurligini alohida ta’kidlagan edi.

Bryussel forumi doirasida, shuningdek, Germaniya xalqaro hamkorlik jamiyati (GIZ) tomonidan tashkil etilgan Markaziy Osiyo bo‘yicha hamkorlik muloqoti bo‘lib o‘tdi. Unda mintaqaning barcha besh mamlakati energetika idoralari vakillarining ishtirok etishi energetik xavfsizlikni mustahkamlash va hamkorlikka keng qiziqish mavjudligidan dalolat beradi.