Toshkentda 90 million dollarlik alyuminiy bankalar zavodi ishga tushirildi

O‘zbekiston sanoat hayotida muhim voqea yuz berdi: mamlakatda alyuminiy bankalar ishlab chiqaruvchi birinchi korxonaning faoliyatiga start berildi. Prezident Shavkat Mirziyoyev poytaxtning Yangihayot tumanidagi "Yangi avlod" maxsus sanoat zonasida joylashgan "East Can Solutions" yangi zavodiga shaxsan tashrif buyurib, uning faoliyatini ramziy ma’noda boshlab berdi.

Ushbu keng ko‘lamli loyihaga kiritilgan investitsiyalar hajmi 90 million dollarni tashkil etdi. Moliyalashtirish investorlarning 52 million dollarlik o‘z mablag‘lari va Xalqaro moliya korporatsiyasi hamda boshqa moliya institutlari tomonidan taqdim etilgan 38 million dollarlik kredit liniyalari kombinatsiyasi hisobidan amalga oshirildi. 21 gektar maydonni egallagan ishlab chiqarish majmuasi uchun Qo‘shma Shtatlar, Buyuk Britaniya, Italiya va Germaniyadan keltirilgan ilg‘or uskunalar o‘rnatildi.

Korxonani rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqarish hajmini bosqichma-bosqich oshirishni nazarda tutadi. Dastlabki bosqichda yiliga 1,1 milliard dona alyuminiy idish ishlab chiqarish rejalashtirilgan bo‘lib, keyinchalik bu ko‘rsatkich 2,2 milliard bankaga yetkaziladi. Bunday hajm nafaqat ichki bozordagi o‘sib borayotgan talabni qondirish, balki eksport yetkazib berishni yo‘lga qo‘yish imkonini ham beradi.

Loyihaning muhim tarkibiy qismi vertikal integratsiyadir. 2026-yildayoq majmua hududida ichimliklarni quyish liniyasini ishga tushirish rejalashtirilgan, bu esa mintaqa uchun noyob taklifga aylanadi. Quyish liniyasining quvvati ham ikki bosqichda oshiriladi: yiliga 500 milliondan 1 milliard bankagacha. Bu buyurtmachilarga bir joyda "tayyor" mahsulotni olib, logistika xarajatlarini sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi.

"East Can Solutions" rahbariyati jiddiy iqtisodiy istiqbollar haqida bayonot bermoqda. Zavodning ishga tushirilishi xuddi shunday mahsulotlar importini 60 million dollarga qisqartirish va 100 million dollarlik eksport salohiyatini shakllantirish imkonini beradi. Kompaniyaning uzoq muddatli strategiyasi ulkan ko‘rinishga ega: 2026-yilga kelib 150 million dollarlik (shundan 50 millioni - eksport), 2028-yilga kelib - 600 million dollarga (200 millioni - eksport) chiqish, 2030-yilga kelib esa 1 milliard dollarlik ko‘rsatkichga erishish rejalashtirilgan, uning yarmi eksport yetkazib berish hissasiga to‘g‘ri keladi.

"East Can Solutions" korxonasi 2023-yil aprel oyida ro‘yxatga olingan, uning ta’sischisi sifatida "Ajasi Holdings" kompaniyasi ko‘rsatilgan. Shu bilan birga, loyiha tadbirkor Shuhrat Ergashev bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, u O‘zbekistonda Pepsi, 7UP va Mirinda ichimliklari ishlab chiqaruvchi "International Beverages Tashkent" (IBT) kompaniyasining ham asoschisidir. Bundan tashqari, Ergashev "Baraka Market" supermarketlar tarmog‘ini rivojlantirayotgan va O‘zbekiston bozoriga "Burger King" restoranlar tarmog‘ini olib kirayotgan "Holten Group" bilan aloqador. Aloqadorlikka qaramay, "East Can Solutions" barcha ichimlik ishlab chiqaruvchilari bilan hamkorlik qilish uchun ochiq bo‘lgan mustaqil o‘yinchi maqomini ta’kidlaydi.

Shu vaqtgacha O‘zbekistondagi ishlab chiqaruvchilar, jumladan IBT, alyuminiy idishlarni Xitoy, Rossiya va Qozog‘istondan import qilishga majbur edi. Endi xomashyo - alyuminiy rulonlar - Xitoydan import qilinadi, tayyor mahsulot esa mahalliy sharoitda ishlab chiqariladi. Bu nafaqat transport va bojxona rasmiylashtiruvi xarajatlarini kamaytiradi, balki hisob-kitoblarni milliy valyutada amalga oshirish imkonini beradi, bu esa mahalliy kompaniyalar uchun muhim afzallikdir.

Toshkentdagi zavodning ishga tushirilishi bilan mintaqaviy bozordagi kuchlar muvozanati o‘zgaradi. Ilgari Markaziy Osiyodagi yagona yirik alyuminiy banka ishlab chiqaruvchisi 2021-yilda ish boshlagan Qozog‘istondagi "Qazalpack" zavodi hisoblanardi. Endi ishlab chiqarish va quyish bo‘yicha kompleks xizmatni taklif etayotgan O‘zbekiston korxonasi yangi raqobat muhitini yaratmoqda.

Shuni ta’kidlash joizki, avvalroq Navoiy viloyatida Rossiyaning "Arnest Upakovochniye Resheniya" kompaniyasi ishtirokida 100 million dollarlik investitsiya hajmidagi yana bir alyuminiy bankalar ishlab chiqarish zavodi qurilishi e’lon qilingan edi. Ushbu korxonaning ishga tushirilishi 2025-yilning kuzida kutilayotgan edi, biroq so‘nggi paytlarda loyihaning amalga oshirilishi haqida yangi ma’lumotlar paydo bo‘lmadi.

Alyuminiy sayyoramizdagi eng ko‘p qayta ishlanadigan materiallardan biridir. Alyuminiy banka qayta ishlanib, atigi 60 kun ichida yangi banka sifatida do‘kon javoniga qaytishi mumkin. Alyuminiyni qayta ishlash jarayoni boksit rudasidan birlamchi metall ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan energiyaning taxminan 95 foizini tejaydi.