O‘zbekiston iqtisodiyoti mintaqaviy sur’atlardan o‘zib ketmoqda - XVF

Xalqaro valyuta fondining (XVF) "Mintaqaviy iqtisodiy istiqbollar: Yaqin Sharq va Markaziy Osiyo 2025" deb nomlangan so‘nggi oktyabr hisobotiga ko‘ra, O‘zbekiston iqtisodiyoti ishonchli va dinamik o‘sishni namoyish etishda davom etmoqda. Jamg‘arma tahlilchilari mamlakat yalpi ichki mahsuloti (YAIM) 2025-yilda 6,8% ga o‘sishini prognoz qilmoqdalar, bu butun Kavkaz va Markaziy Osiyo (KMO) mintaqasi uchun o‘rtacha 5,6% prognoz fonida sezilarli ko‘rsatkichdir.

Ushbu ijobiy dinamika joriy 2024-yildagi 6,5% o‘sishdan keyin kuzatilmoqda. O‘rta muddatli istiqbolda sur’atlar biroz o‘zgarishi kutilmoqda: 2026-yilda 6,0% gacha va 2030-yilga kelib asta-sekin 5,7% gacha pasayadi. Bunday iqtisodiy kengayishning harakatlantiruvchi kuchlari bir nechta asosiy omillardir. Ular orasida - yuqori darajadagi ichki talab, sanoat sektorini modernizatsiya qilish va infratuzilmani rivojlantirishga yo‘naltirilgan yirik davlat va xususiy investitsiyalar, shuningdek, xorijdan barqaror yuqori hajmdagi pul o‘tkazmalari mavjud.

Jamg‘arma ekspertlari O‘zbekiston iqtisodiyotining tashqi qiyinchiliklar oldida ajoyib barqarorligini alohida ta’kidlab, uni "yuqori adaptiv" deb tavsiflamoqdalar. XVF fikricha, bunday chidamlilik puxta o‘ylangan makroiqtisodiy siyosat va iqtisodiy o‘sish manbalarini diversifikatsiya qilish bo‘yicha muvaffaqiyatli qadamlar tufayli mumkin bo‘ldi.

Shu bilan birga, ufqda ma’lum inflyatsion risklar saqlanib qolmoqda, bu asosan yuqori iste’mol faolligi va import qilinadigan tovarlar narxining oshishi bilan bog‘liq. Biroq, XVF bu risklar yil oxiriga kelib asta-sekin bartaraf etilishini kutmoqda. Bunga Markaziy bank tomonidan olib borilayotgan mo‘tadil qat’iy monetar siyosat va oziq-ovqat mahsulotlarining jahon narxlarining barqarorlashuvi yordam berishi kerak.

Kengroq mintaqaviy kontekstda, Kavkaz va Markaziy Osiyo mamlakatlari yalpi ichki mahsulotining umumiy o‘sishi 2025-yilda 5,6% darajasida prognoz qilinmoqda, keyinchalik 2026-yilda 4,7% gacha sekinlashadi. Neft eksport qiluvchi mamlakatlar bo‘yicha ko‘rsatkichlar quyidagicha taqsimlandi: Qozog‘iston 5,9%, Ozarbayjon - 3,0% o‘sishni namoyish etadi, Turkmaniston esa 2,3% darajasida barqaror ko‘rsatkichni saqlab qoladi. Neft import qiluvchi mamlakatlar orasida O‘zbekistondan (6,8%) tashqari, eng yuqori o‘sish sur’atlarini Qirg‘iziston (8,0%) va Tojikiston (7,5%) ko‘rsatadi.

O‘rta muddatli istiqbolda Jamg‘arma global iqtisodiyotning sekinlashishi, tashqi qarz olishning qimmatlashishi va Markaziy Osiyo agrar sektori uchun jiddiy muammo bo‘lgan qurg‘oqchilik kabi iqlim tahdidlari bilan bog‘liq risklardan ogohlantirmoqda. Shunga qaramay, hisobotda mintaqa mamlakatlari "ta’sirchan barqarorlik" namoyish etganligi ta’kidlangan.

"Kavkaz va Markaziy Osiyoning kelajakdagi iqtisodiy o‘sishi mamlakatlarning xomashyo resurslariga bog‘liqligini kamaytirish va diversifikatsiyani tezlashtirish qobiliyatiga bog‘liq bo‘ladi", - deya xulosa qilinadi XVF hujjatida. O‘zbekiston uchun bu davlat xarajatlarini optimallashtirish va soliq tizimini modernizatsiya qilishga qaratilgan tarkibiy islohotlarni davom ettirish zarurligini anglatadi.