O‘zbekistonda so‘mning 7%ga mustahkamlangani va mintaqaning moliya markaziga aylanish rejalari e’lon qilindi

O‘zbekiston milliy valyutasi - so‘m - joriy yil boshidan buyon AQSh dollariga nisbatan 7%ga mustahkamlanib, ishonchli o‘sishni namoyish etdi. Shu bilan birga, mamlakatda inflyatsiya bosimining pasayish tendensiyasi kuzatilmoqda. Bunday ma’lumotlarni Markaziy bank raisi Timur Ishmetov 2025-yil 23-oktabr kuni bo‘lib o‘tgan "Investorlar kuni"dagi nutqida ma’lum qildi. Tadbir xalqaro Franklin Templeton kompaniyasi tomonidan boshqariladigan Milliy investitsiya fondi (UzNIF) tomonidan tashkil etildi.

Moliyaviy regulyator rahbarining nutqi, yaqin yillarda investitsiyalar, savdo va moliya uchun mintaqaviy markaz mavqeini egallashni maqsad qilgan mamlakatning strategik maqsadlariga bag‘ishlandi. Ishmetov xalqaro investorlarga joriy makroiqtisodiy vaziyatni barqarorlik va o‘sish salohiyatining dalili sifatida taqdim etdi.

"Markaziy bank narxlar va moliyaviy barqarorlikni ta’minlash bo‘yicha o‘z mandatiga qat’iy sodiqdir", - deb ta’kidladi MB rahbari. Uning so‘zlariga ko‘ra, inflyatsiya pasayish tendensiyasiga ega va prognozlarga ko‘ra, yil oxiriga kelib uning darajasi 8% atrofida bo‘ladi. Bu iqtisodiyotni regulyatorning 5% darajasida belgilangan o‘rta muddatli maqsadiga yaqinlashtiradi.

Iqtisodiyotning sog‘lomlashayotganidan dalolat beruvchi boshqa asosiy ko‘rsatkichlar qatorida joriy hisob taqchilligining yalpi ichki mahsulotga nisbatan 3,5%gacha qisqarishi kutilayotgani aytib o‘tildi. Mamlakatning xalqaro zaxiralari tarixiy maksimal darajaga - 55 milliard dollarga yetganiga alohida e’tibor qaratildi, bu esa tashqi iqtisodiy qiyinchiliklarga qarshi mustahkam himoya vositasini yaratadi.

Ishmetovning so‘zlariga ko‘ra, monetar siyosatni o‘zgartirish doirasida uning bashorat qilinuvchanligi va shaffofligini oshirish choralari ko‘rilmoqda. Joriy yilning avgust oyidan boshlab ortiqcha likvidlikni jalb qilishning asosiy vositasi sifatida Markaziy bankning yetti kunlik obligatsiyalari joriy etildi. Regulyator rejalarida depozit auksionlaridan ushbu obligatsiyalarni joylashtirish bo‘yicha auksionlarga to‘liq o‘tish, shuningdek, qat’iy belgilangan stavkadagi REPO operatsiyalarini joriy etish ko‘zda tutilgan. "Maqsadimiz oddiy - monetar siyosatni yanada bashorat qilinadigan qilish va jamiyat ishonchini mustahkamlash", - deb ta’kidladi u.

MB rahbarining baholashicha, O‘zbekiston bank tizimi barqaror, daromadli va yuqori darajada kapitallashgan holatda saqlanib qolmoqda. Bank sektorining jami aktivlari 72 milliard dollarga yetdi, kapitalning yetarlilik ko‘rsatkichi esa 18%ni tashkil etadi. Banklarning 3,5 milliard dollardan ortiq kapital zaxiralariga ega ekanligi ularga yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan moliyaviy xatarlarga samarali qarshilik ko‘rsatish imkonini beradi.

Islohotlar yo‘lidagi muhim qadam sifatida 2024-2025 yillarda mamlakat tarixida birinchi marta XVF va Jahon banki tuzilmalari bilan hamkorlikda o‘tkazilgan Moliya sektorini baholash dasturining (FSAP) yakunlanishi bo‘ldi. Olingan tavsiyalar moliya tizimining ishonchliligi va shaffofligini yanada mustahkamlash uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Markaziy bank, shuningdek, 2028 yilgacha xalqaro bank nazorati standartlari bo‘lgan Bazel III ni to‘liq joriy etish va 2027 yilgacha xalqaro moliyaviy hisobot standartlariga (IFRS) o‘tish rejalarini tasdiqladi.

Regulyator strategiyasida moliyaviy inklyuzivlik va yangi moliyaviy vositalarni rivojlantirish masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ishmetov kredit resurslaridan foydalanish imkoniyatlari kengaytirilayotgan kichik va o‘rta biznesni qo‘llab-quvvatlash muhimligini ta’kidladi. Shu bilan birga, nobank sektori rivojlanmoqda va bo‘lib to‘lash (BNPL) xizmatlari segmenti uchun tartibga soluvchi asoslar tayyorlanmoqda.

Bundan tashqari, islomiy moliyalashtirishni rivojlantirish uchun qonunchilik bazasining qabul qilinishi kutilmoqda. Regulyator fikricha, bu qadam Yaqin Sharq va Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlaridan investorlar kapitalini jalb qilish uchun yangi imkoniyatlar ochadi.

Timur Ishmetov o‘z nutqini yakunlar ekan, kelgusi yillarni O‘zbekistonga o‘zini asosiy mintaqaviy markaz sifatida namoyon etish imkonini beradigan "hal qiluvchi davr" deb atadi. "Biz sizni bu yo‘lning bir qismi bo‘lishga - bizning hamkorlarimiz va do‘stlarimiz bo‘lishga taklif qilamiz", - deya so‘zini yakunladi u.