Toshkent aholisi quruvchiga solingan kulgili jarimadan g‘azabda

O‘zbekiston poytaxtida ko‘p qavatli turar-joy majmuasini barpo etayotgan qurilish kompaniyasi atrofdagi hududlarni qoplagan qurilish changi bulutini hosil qilgani uchun ma’muriy javobgarlikka tortildi. Ushbu hodisa ijtimoiy tarmoqlarda video va yaqin atrofdagi uylar aholisining ko‘plab shikoyatlari e’lon qilinganidan so‘ng keng rezonansga sabab bo‘ldi.

Toshkent shahar Ekologiya boshqarmasi xabariga ko‘ra, voqea joyiga zudlik bilan inspektorlar va tahliliy laboratoriya mutaxassislari yetib borgan. O‘tkazilgan tekshiruv qurilish ishlari jarayonida ekologik talablar va me’yorlar buzilganligi faktlarini tasdiqladi. Ob’ektdan chang chiqindilari atrof-muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatib, aholiga jiddiy noqulayliklar tug‘dirgani aniqlandi.

Quruvchi kompaniyaga nisbatan Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 85-moddasi, ya’ni atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalarni chiqarish bo‘yicha ma’muriy ish qo‘zg‘atildi. Jarima miqdori rasman e’lon qilinmagan bo‘lsa-da, ushbu modda bo‘yicha sanksiyalar bazaviy hisoblash miqdorining uch baravaridan yetti baravarigacha jarima solishni nazarda tutadi. 2025-yil 1-avgustdan boshlab O‘zbekistonda bazaviy hisoblash miqdori 412 000 so‘mni tashkil etadi, bu esa jarima miqdorini 1 236 000 so‘mdan 2 884 000 so‘mgacha belgilaydi.

Ushbu chora uning qurilish ko‘lamiga va yetkazilgan noqulaylikka mutanosibligi borasida jamoatchilikda savollar tug‘dirdi. Idoraning rasmiy hisobotida ekologik zararni hisoblash va undirish haqida ham so‘z yuritilmagan.

Huquqbuzarga nisbatan Kodeksning yanada qat’iyroq bo‘lgan 85-1-moddasi - "Qurilish maydonchalarida atmosfera havosini muhofaza qilish bo‘yicha talablarga rioya etmaslik" nima uchun qo‘llanilmagani noaniq bo‘lib qolmoqda. Ushbu norma mansabdor shaxslarga bazaviy hisoblash miqdorining o‘n baravari (4 120 000 so‘m) miqdorida, bir yil davomida takroran sodir etilganda esa - BHMning ellik baravari (20 600 000 so‘m) miqdorida jarima solishni nazarda tutadi. Ushbu moddaning qo‘llanilishi quruvchilarni ekologik standartlarga rioya qilishga yanada samaraliroq undashi mumkin edi.

Vaziyat faol urbanizatsiya sharoitida qurilish sohasida ekologik qonunchilikka rioya etilishi ustidan nazorat muammosining dolzarbligini ko‘rsatadi. Qo‘llanilayotgan sanksiyalar minimal darajada qolar ekan, derazalarga o‘tirayotgan va shahar aholisi salomatligiga ta’sir ko‘rsatayotgan qurilish changi muammosi tegishli yechimsiz qolish xavfi mavjud.

Mayda dispersli qurilish changi (PM2.5) havoda bir necha hafta davomida saqlanib qolishi va shamol orqali ifloslanish manbasidan o‘nlab kilometr masofaga tarqalishi mumkin, bu esa qurilish maydonchasidan ancha uzoqda bo‘lgan odamlar salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.