Markaziy Osiyo tutunsiz davr ostonasida

Ekspertlar hamjamiyati Markaziy Osiyo va MDH mamlakatlarining yaqin o‘n yillikda tamaki mahsulotlarini tutunsiz iste’mol qilishga o‘tish imkoniyatlarini tobora ortib borayotgan e’tibor bilan muhokama qilmoqda. Ushbu bashorat "Filipp Morris Interneshnl" (FMI) tomonidan Qozog‘iston poytaxtida tashkil etilgan "Technovation: Tutunsiz kelajak" xalqaro konferensiyasining asosiy mavzusiga aylandi. Tadbir o‘z maydonchasida chekishdan kelib chiqadigan zararni kamaytirish strategiyalarini muhokama qilish uchun yetakchi olimlar, tibbiyot doiralari vakillari va biznes namoyandalarini jamladi, deb xabar beradi forumda ishtirok etgan muxbirimiz.

FMI xalqaro kommunikatsiyalar bo‘yicha vitse-prezidenti Tommazo Di Jovanni munozarani ochar ekan, muammoning ko‘lamini belgilab berdi: dunyoda bir milliarddan ortiq katta yoshli insonlar an’anaviy sigaretalarni chekishda davom etmoqda. Ulardan qariyb 75 millioni MDH va Markaziy Osiyo hududida istiqomat qiladi. "Agar inson chekishdan to‘liq voz kechishni tanlamasa, yonish va tutun chiqish jarayonlarini istisno qiluvchi, ilmiy dalillarga asoslangan muqobil yechimlarni taklif qilish zarur. Bu zaharli moddalar ta’sirini kamaytirishga imkon beradi, biroq qat’iy tartibga solish qoidalariga rioya qilishni talab etadi: yoshlarga qaratilgan marketing kommunikatsiyalarini to‘liq istisno qilish, shuningdek, mahsulot aylanishini qattiq cheklash va nazorat qilish", - deya kompaniya pozitsiyasini bayon etdi Di Jovanni.

Tarixiy misollar bilan parallellik o‘tkazar ekan, u tinglovchilarga ko‘plab ilg‘or innovatsiyalar jamiyat tomonidan dastlab skeptitsizm bilan kutib olinganini eslatdi. "Telefonlar, birinchi uchish apparatlari va hatto vaksinalar o‘z vaqtida qizg‘in bahs-munozaralar va shubhalarga sabab bo‘lgan. Biz qachonlardir avtomobillar haqida ham bahslashganmiz: vaqt sinovidan o‘tgan otlar turganida bu qimmatbaho mexanizmlarning nima keragi bor? Biroq tarix shuni ko‘rsatadiki, ilmiy hamjamiyat, davlat institutlari va biznes sa’y-harakatlarini birlashtirganda, yangi konsepsiyalar kundalik haqiqatga aylanadi. Skeptitsizm taraqqiyot yo‘lida to‘siq bo‘lmasligi kerak", - deya xulosa qildi u.

Konferensiyaning asosiy ilmiy mavzusi chekuvchilar salomatligi uchun asosiy xavf manbai - tamaki tutunini tahlil qilishga qaratildi. FMI ilmiy hamkorlik bo‘yicha direktori Tomoko Iida muammoning batafsil tahlilini taqdim etdi: "Nikotin, shubhasiz, qaramlikni keltirib chiqaruvchi modda, ammo sog‘liq uchun asosiy xavf aynan tamakining yonish jarayoni va bu yonish mahsulotlari, ya’ni tutun bilan nafas olishdan kelib chiqadi". Dalil sifatida u Shvetsiya va Yaponiya tajribasiga murojaat qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu mamlakatlarda yaqqol tendensiya qayd etilgan: tutunsiz nikotin mahsulotlarining ommalashuvi bilan birga an’anaviy sigaretalar savdosi sinxron va sezilarli darajada pasaygan. Iidaning ta’kidlashicha, bu holat muqobil mahsulotlar mavjud bo‘lganda va iste’molchilar to‘g‘ri xabardor qilinganda, an’anaviy sigareta chekuvchilar soni kamayishi haqidagi tezisning amaliy isbotidir.

Muammoni klinik nuqtai nazardan professor Yevgeniy Imyanitov yoritib berdi. U chekishning inson organizmi uchun o‘ta og‘ir oqibatlariga e’tiborni qaratdi. Sigareta iste’mol qilish odati o‘pkaning surunkali obstruktiv kasalliklarining bevosita sababchisi bo‘lib, yurak-qon tomir tizimida jiddiy patologiyalarni keltirib chiqaradi va onkologik kasalliklar xavfini bir necha barobar oshiradi. Uning so‘zlariga ko‘ra, tibbiyot xodimlari har kuni bu qaramlikning fojiali natijalariga duch kelishadi. "Bu yerdagi mantiq juda oddiy: agar shaxs nikotin iste’molidan to‘liq voz kecha olmasa yoki xohlamasa, birinchi navbatdagi vazifa organizmga toksik yuklamani kamaytirish maqsadida ushbu jarayondan tutunni chiqarib tashlashdir", - deya ta’kidladi professor.

Ilmiy jurnalist Asya Kazanseva ham o‘z ekspert bahosini taqdim etdi. U ushbu kontekstda gap faqatgina har qanday holatda ham sigareta chekishni davom ettiradigan katta yoshlilar toifasi uchun zararni kamaytirish strategiyasini qo‘llash haqida ketayotganini alohida ta’kidladi. "Bu mahsulotlar va texnologiyalar yoshlar auditoriyasi uchun yaratilmagan va hech qanday tarzda nikotin iste’molini boshlashni rag‘batlantirmasligi kerak. Ularning yagona maqsadi - allaqachon faol chekuvchi bo‘lgan insonlarning sog‘lig‘iga yetkaziladigan zararni minimallashtirishdir", - deya tushuntirdi u.

Mintaqaviy o‘ziga xoslik va innovatsiyalarni joriy etish istiqbollarini yaqinda FMI Qozog‘iston va Markaziy Osiyo bo‘yicha boshqaruvchi direktori lavozimiga tayinlangan Omar Abdelatif belgilab berdi. "Qozog‘iston va butun Markaziy Osiyo mintaqasi nikotin iste’moli sohasida ilmiy asoslangan innovatsion yondashuvlarni integratsiya qilish uchun salmoqli salohiyatga ega. Men lavozimimga kirishganimdan beri shaxsan tibbiyot hamjamiyati va tartibga soluvchi organlar bilan konstruktiv muloqot o‘rnatish, voyaga yetgan iste’molchilarni xabardor qilish bo‘yicha tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash hamda tamaki va nikotin mahsulotlarining noqonuniy aylanishiga qarshi faol kurashishga e’tibor qaratmoqdaman".

Kompaniyaning biznes ko‘rsatkichlari ham iste’molchilar afzalliklarining global siljishini aks ettiradi. 2025 yilning ikkinchi choragi hisobotiga ko‘ra, FMI umumiy sof daromadining 41 foizi tutunsiz mahsulotlar hissasiga to‘g‘ri kelgan. Bu raqamlar bozor va texnologiyalar zararni kamaytirish konsepsiyasi yo‘nalishida qaytarilmas harakatda ekanligidan dalolat beradi. Mintaqamiz kontekstida ekspertlar millionlab katta yoshli chekuvchilarni bosqichma-bosqich kamroq zararli muqobillarga o‘tkazish uchun real imkoniyatni ko‘rishmoqda. Shubhasiz, bu jarayon bir lahzada sodir bo‘lmaydi, biroq allaqachon qo‘yilgan qadamlar sigareta tutunisiz kelajak uchun mustahkam poydevor yaratmoqda.

Shvetsiya, tutunsiz tamaki mahsuloti bo‘lgan "snyus"ning keng tarqalgani tufayli, Yevropa Ittifoqida chekish bilan bog‘liq kasalliklar, jumladan, o‘pka saratoni bo‘yicha eng past ko‘rsatkichga ega.