Dunyo hayratda: Vabodan o‘lim 118% ga oshdi. Nima bo‘lyapti?

Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining (JSST) so‘nggi hisobotiga ko‘ra, vabodan o‘limning global ko‘rsatkichlari xavotirli dinamikani ko‘rsatmoqda. 2025-yil avgust oyida butun dunyo bo‘ylab 57,7 mingdan ortiq kasallanish holatidan 758 tasi o‘lim bilan yakunlangan. Bu ma’lumotlar, qayd etilgan holatlar umumiy sonining 25 foizga kamayishiga qaramay, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan o‘lim darajasi 118 foizga sezilarli darajada oshganini ko‘rsatadi.

Kasallikning geografik taqsimlanishi notekisligicha qolmoqda. Eng katta yuk Sharqiy O‘rta yer dengizi mintaqasiga to‘g‘ri keldi, u yerda 40 732 ta holat qayd etildi. Undan keyin Afrika mintaqasi 15 487 ta kasallanish holati bilan bormoqda.

Joriy yilning dastlabki sakkiz oyi ma’lumotlari tahlili yanada kengroq manzarani ochib beradi. Umumiy hisobda 32 ta davlat vabo yoki o‘tkir suvli diareya avj olgani haqida xabar bergan. Shu davr mobaynida 462 890 ta kasallanish holati qayd etilib, ulardan 5 869 tasi o‘limga olib kelgan.

JSST mutaxassislari ta’kidlashicha, vabo vibrionlari keltirib chiqaradigan o‘ta xavfli yuqumli kasallik asosan ifloslangan oziq-ovqat yoki suv orqali tarqaladi. Kasallanishning pasayishi fonida o‘lim darajasining o‘sishi bir qator omillarni, jumladan, tibbiy yordamga kech murojaat qilish, endemik hududlardagi sog‘liqni saqlash tizimlarining haddan tashqari yuklanishi va qo‘zg‘atuvchining yanada virulent shtammlari paydo bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatishi mumkin.

Dunyoning turli burchaklarida davom etayotgan epidemiyalar profilaktika choralarini kuchaytirish, sanitariya sharoitlarini yaxshilash va toza ichimlik suvi bilan ta’minlashga bo‘lgan o‘tkir ehtiyojni ta’kidlaydi. Xalqaro hamjamiyat infeksiya tarqalishini nazorat qilish va ushbu oldini olinadigan va davolanadigan kasallikdan o‘lim darajasini pasaytirish uchun muvofiqlashtirilgan sa’y-harakatlarga chaqiriladi.

Vabo vibrioni (Vibrio cholerae) suvda uzoq vaqt, ayniqsa sho‘r suvda va qisqichbaqasimonlarga yopishib yashashi mumkin. Bu unga epidemiyalar orasida atrof-muhitda saqlanib qolish imkonini beradi.