O‘zbekistonda tarmoqlarni ta’mirlashda yo‘llarni ochishdan voz kechish muhokama qilinmoqda

O‘zbekiston hukumati muhandislik tarmoqlariga xizmat ko‘rsatishda avariya holatlarini bartaraf etishda yo‘l qoplamasini ochish amaliyotidan voz kechish imkonini beruvchi zamonaviy texnologiyalarga o‘tishni ko‘rib chiqmoqda. Bu mavzu 7-oktabr kuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasining yig‘ilishida muhokama qilindi, unda bunday tizimlarni keng joriy etishning istiqbollari va jiddiy cheklovlari aytib o‘tildi.

Munozara tashabbuskori deputat Rahmatillo Shukurov bo‘ldi. U kanalizatsiya tarmoqlarini modernizatsiya qilish va qurishda qo‘llanilayotgan texnologiyalar samaradorligi masalasini ko‘tardi. "Avariya holatlarini aniqlash va bartaraf etish jarayoni murakkabligicha qolmoqda - yaqinda qurilgan yo‘llarni qaytadan qazishga to‘g‘ri kelmoqda", - deb ta’kidladi u va yerosti kollektorlaridan foydalanish rejalari bilan qiziqdi.

Deputat so‘roviga Qurilish va uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vaziri o‘rinbosari Ozoda Jo‘rayeva javob berdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, idora allaqachon keng ko‘lamli tuproq ishlarini talab qilmaydigan ilg‘or usullarni qo‘llamoqda. Xususan, Toshkentda Fransiyaning Suez kompaniyasi bilan hamkorlik doirasida quvurlarni yuqori bosimda yuvish, shuningdek, nosozliklarni monitoring qilish va nuqtali bartaraf etish uchun videodiagnostika faol qo‘llanilmoqda. Suez bilan hamkorlik 2020-yilda boshlangan va 2023-yil avgust oyida poytaxt suv sektorini transformatsiya qilish bo‘yicha yetti yillik shartnoma bilan rasmiylashtirilgan.

Vazir o‘rinbosarining so‘zlariga ko‘ra, muammoning asosiy yechimi kommunikatsiyalarni maxsus yerosti kollektorlarida o‘tkazishdir. Bunday loyihalar allaqachon ayrim hududlarda amalga oshirilmoqda: Farg‘ona viloyatida 2,7 km tarmoq, Andijon viloyatining Bobur shahrida esa 20 km. Eng yirik loyiha Yangi Toshkent qurilishi doirasida rejalashtirilgan bo‘lib, u yerda kollektorlarda suv quvurlari, kanalizatsiya, issiqlik tarmoqlari va telekommunikatsiyalarni o‘z ichiga olgan 40 km muhandislik kommunikatsiyalari joylashtiriladi.

Biroq, Ozoda Jo‘rayeva bu kabi texnologiya katta moliyaviy va texnik qiyinchiliklar bilan bog‘liqligini ta’kidladi. "Ular juda katta xarajatlarni talab qiladi va bugungi kunda asosiy e’tibor aynan yangi loyihalarda kollektorlarni amalga oshirishga qaratilgan", - dedi u. Uning so‘zlariga ko‘ra, bunday tizimlarni mavjud shahar mavzelarida joriy etishga urinish maqsadga muvofiq emas, chunki bu fuqarolar uchun jiddiy noqulayliklarga, transport falokatiga va qurilishning o‘zida qiyinchiliklarga olib keladi.

Alohida kanalizatsiya infratuzilmasining umumiy holati mavzusiga to‘xtalib o‘tildi. Ozoda Jo‘rayeva aholini kanalizatsiya tizimi bilan qamrab olishning joriy darajasi 20,5 foizni tashkil etishini qayd etdi. Rejalarga ko‘ra, yil oxirigacha bu ko‘rsatkichni 22,5 foizga yetkazish ko‘zda tutilgan. Ta’kidlash joizki, bu prognoz avval e’lon qilingan rejalarga qaraganda ancha mo‘tadil ko‘rinadi. 2025-yil mart oyida "O‘zsuvta’minot" rahbari vazifasini bajaruvchi Ahmad Suvonqulov bir yil ichida qamrovni 20,9 foizdan 24 foizgacha oshirish niyatini bildirgan edi.

So‘zining yakunida vazir o‘rinbosari aholi o‘rtasida kommunal madaniyatni oshirish zarurligiga e’tibor qaratdi, chunki avariya holatlarining katta qismi kanalizatsiya tizimlaridan noto‘g‘ri foydalanish oqibatida yuzaga keladi.

Dunyodagi eng qadimgi faoliyat ko‘rsatayotgan kanalizatsiya tizimlaridan biri - bu Rimdagi "Kloaka Maksima" (Cloaca Maxima). Miloddan avvalgi VI asrda qurilgan bu tizim dastlab botqoqliklarni quritish uchun ochiq kanal bo‘lgan, keyinchalik yopilib, to‘laqonli yerosti kollektoriga aylantirilgan. Uning ayrim qismlari bugungi kunda ham yomg‘ir suvlarini chiqarib yuborish uchun ishlatiladi.