O‘zbekistondagi top-13 yangilik: 1-noyabrdan nimani bilish kerak

2025-yil noyabr oyining boshlanishi bilan O‘zbekiston Respublikasida fuqarolar hayoti va tijorat tuzilmalari faoliyatining keng ko‘lamli jihatlariga ta’sir ko‘rsatadigan bir qator qonunchilik o‘zgartirishlari kuchga kiradi. Bu yangiliklar avtomobilni tartibga solish va tabiiy resurslarni hisobga olishdan tortib, ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash va korporativ huquq sohalarigacha bo‘lgan jabhalarni qamrab oladi.

Avtomobil egalari uchun muhim yengilliklardan biri avtomobilga gaz ballon uskunasi o‘rnatilganda texnik pasport deb nomlanuvchi transport vositasini ro‘yxatdan o‘tkazish guvohnomasini almashtirish talabining bekor qilinishi bo‘ladi. Prezidentning 16-sentabrdagi qaroriga muvofiq, avtomobilni qayta jihozlash to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlar endi idoralar o‘rtasida raqamli formatda saqlanadi va uzatiladi, bu esa fuqarolarni hujjatlarni jismonan qayta rasmiylashtirish zaruratidan xalos qiladi.

Tabiatdan foydalanish sohasida yer osti suvlaridan foydalanish ustidan qat’iy nazorat joriy etilmoqda. Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan reglamentga ko‘ra, barcha quduqlarga suv hisoblagichlarini o‘rnatish majburiy etib belgilanmoqda. Faqat shaxsiy ehtiyojlari uchun sutkasiga besh kubometrdan ko‘p bo‘lmagan suvdan foydalanadigan jismoniy shaxslar bundan mustasno. 30-noyabrdan boshlab bu talab majburiy bo‘ladi. Hisoblagichlarni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayoni uchun mas’uliyat "O‘zbekgidrogeologiya" davlat muassasasiga yuklatilgan. Rasmiylashtirish tartibi davlat xizmatlari markazlari yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (YIDXP) orqali ariza berishni o‘z ichiga oladi, shundan so‘ng mutaxassislar soliq organlariga plombalash uchun topshiriladigan QR-kodli elektron dalolatnoma tuzadilar. Butun jarayon o‘n ish kunigacha davom etadi va xizmat narxi bazaviy hisoblash miqdorining 50 foizi, ya’ni 206 ming so‘m etib belgilangan.

Fuqaro aviatsiyasi sektorida ham o‘zgarishlar kutilmoqda. Centrum Air aviakompaniyasi Toshkent va Maldiv orollari o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri havo qatnovi ochilganini e’lon qildi. Parvozlar 30-noyabrdan boshlab har hafta yakshanba kunlari amalga oshiriladi. Tashish uchun 185 nafargacha yo‘lovchini sig‘dira oladigan o‘rta masofali Airbus A320 laynerlari jalb etiladi. Bir tomonga chiptaning boshlang‘ich narxi 4 million so‘mdan boshlanishi e’lon qilingan, ikki tomonga parvoz esa kamida 8,1 million so‘mga tushadi.

"Raqamli hukumat" tizimini rivojlantirish davom etmoqda. Noyabr oyidan boshlab mobil aloqa operatorlari, tijorat banklari va to‘lov tashkilotlari o‘z mobil ilovalariga pullik davlat xizmatlarini integratsiya qilish huquqini qo‘lga kiritadilar. Bu fuqarolarga kiberxavfsizlikning barcha me’yorlariga rioya qilgan holda, YIDXP xizmatlaridan odatiy interfeyslar orqali foydalanish imkonini beradi. Shu bilan birga, davlat oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun o‘sha portal orqali turar joy ijarasi xarajatlarining bir qismini qoplash uchun ariza berish imkoniyati paydo bo‘ladi. Hukumatning strategik maqsadi - 2026-yilga kelib elektron davlat xizmatlari ulushini 70 foizga yetkazish, yuzdan ortiq yangi raqamli xizmatlarni joriy etishdir.

Milliy avtomobil ishlab chiqaruvchisi UzAuto Motors yangilangan Chevrolet Cobalt sedanini seriyali ishlab chiqarishni boshlaganini e’lon qildi. 3-noyabrdan boshlab dilerlik markazlarida ikkita yangi modifikatsiya paydo bo‘ladi: Style MCM va Cobalt Midnight MCM. Kompaniya ma’lumotlariga ko‘ra, avtomobillar 50 dan ortiq yangilangan komponentlarga, jumladan, zamonaviy dvigatel boshqaruv bloki, takomillashtirilgan gaz taqsimlash tizimlari, ABS va xavfsizlik yostiqchalari boshqaruv moduliga ega bo‘ldi. Style MCM versiyasining tavsiya etilgan chakana narxi 156,1 million so‘mni, Midnight MCM versiyasi esa - 165,2 million so‘mni tashkil etadi. Shu bilan birga, joriy komplektatsiyalarni ishlab chiqarish avvalgi narxlarda davom ettiriladi.

Turizm sohasida Jizzax viloyatidagi Aydarko‘lda yangi obyektning ochilishi kutilmoqda. Avvalroq Turizm qo‘mitasi noyabr oyida ekoturistik klaster ishga tushirilishini e’lon qilgan edi. Loyiha ekologik talablarni hisobga olgan holda qurilgan mehmon uylarini yaratish, velosiped va piyoda yurish yo‘laklarini ishlab chiqish, shuningdek, faoliyati tabiatni muhofaza qilish masalalariga qaratilgan axborot markazini ochishni o‘z ichiga oladi.

Ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash tizimi ham o‘zgarmoqda. Prezident farmoni bilan ishsizlik nafaqalari miqdori oshirilishi ko‘zda tutilgan, biroq shu bilan birga ularni olish shartlari ham qat’iylashtirilmoqda. 1-noyabrdan boshlab to‘lovlarni olish huquqiga faqat mehnat shartnomasi bekor qilingan fuqarolar ega bo‘ladilar. Nafaqani olish uchun so‘nggi besh yil ichida kamida 18 oylik mehnat stajiga ega bo‘lish va ishdan bo‘shatilgandan keyin olti oy ichida murojaat qilish kerak. Nafaqani to‘lash muddati uch oy bilan cheklangan: birinchi oyda o‘rtacha ish haqining 75 foizi va keyingi oylarda 50 foizi, maksimal summa esa eng kam ish haqining uch barobari (3,813 mln so‘m) bilan cheklangan. Nafaqani qayta olish uchun kamida bir yil rasman ishlash talab etiladi.

Ishbilarmonlik muhitini yaxshilash maqsadida 1-noyabrdan boshlab Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha Jamoatchilik kengashi huzurida korporativ etika bo‘yicha komissiya o‘z faoliyatini boshlaydi. Uning vazifasi biznes uchun tavsiyalar ishlab chiqish va nizolarni hal qilishda yordam berishdan iborat bo‘ladi. Shu bilan birga, bir qator korporativ tartib-qoidalar soddalashtirilmoqda. Masalan, MChJ ishtirokchilari tarkibidagi o‘zgarishlar endi davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgandan keyin emas, balki qaror qabul qilingan paytdan boshlab kuchga kiradi. Ulushlarni sotish-sotib olish tartibi ham soddalashtirilgan: E-auksion platformasi orqali sotilganda mulk huquqi to‘liq to‘lovdan so‘ng, uchinchi shaxslar bilan tuzilgan bitimlarda esa notarial tasdiqlangandan so‘ng o‘tadi. Platformaning Notarius tizimi bilan integratsiyasi ishtirokchilarga o‘zlarining imtiyozli huquqlarini amalga oshirish uchun onlayn bildirishnomalar olish imkonini beradi.

Mamlakatda aholini ro‘yxatga olishning birinchi bosqichi boshlanmoqda. 1-noyabrdan boshlab alohida toifadagi fuqarolarni, jumladan, yetim bolalar, nogironligi bo‘lgan shaxslar, qarovchisiz qolgan keksalar, shuningdek, yopiq hududlarda yashovchi harbiy xizmatchilar va ozodlikdan mahrum etish joylarida saqlanayotgan shaxslarni hisobga olish boshlanadi. Ushbu bosqichni o‘tkazish bir qator idoralarga, jumladan, Milliy ijtimoiy himoya agentligi, Mudofaa vazirligi va Ichki ishlar vazirligiga yuklatilgan. Umumiy aholini ro‘yxatga olishning asosiy bosqichi kelgusi yilning 15-yanvaridan 28-fevraligacha bo‘lgan davrga rejalashtirilgan.

Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlashning yangi vositalari ham joriy etilmoqda. Tadbirkorlikni rivojlantirish kompaniyasi (TRK) banklarga istiqbolli loyihalarni bitta loyiha uchun 10 milliard so‘mgacha kreditlash uchun moliyaviy resurslar taqdim etadi. Bundan tashqari, TRK kamida beshta ish o‘rni yaratadigan, bir yildan ortiq ish tajribasiga ega bo‘lgan kichik biznes uchun 500 million so‘mgacha bo‘lgan kreditlarni qayta moliyalashtirish bilan shug‘ullanadi.

Paxta xomashyosi bozorida tub o‘zgarishlar ro‘y beradi. 2025-yil hosilidan boshlab, uni sotish bo‘yicha barcha bitimlar faqat O‘zbekiston respublika tovar-xomashyo birjasi orqali amalga oshiriladi. Boshlang‘ich narx Nyu-York birjasining fyuchers kotirovkalarining o‘rtacha qiymati asosida shakllantiriladi, bu esa shaffoflikni va jahon narxlariga bog‘liqlikni ta’minlaydi.

Aholining ijtimoiy zaif qatlamlari uchun ish o‘rinlarini kvotalash majburiy etib belgilanmoqda. Xodimlari soni 100 kishidan ortiq bo‘lgan ish beruvchilar nogironligi bo‘lgan shaxslar, oilaviy zo‘ravonlik qurbonlari, kambag‘al oilalar reyestridagi oila a’zolari va yetimlar uchun ish o‘rinlarining 3 foizigacha bo‘lgan qismini zaxiraga qo‘yishlari kerak bo‘ladi.

Bojxona qo‘mitasi Yo‘lovchi deklaratsiyasi mobil ilovasining funksionalligini kengaytirmoqda. 1-noyabrdan boshlab smartfon orqali tovarlar va valyutani elektron deklaratsiya qilish imkoniyati sinov rejimida bo‘lgani kabi faqat Toshkent aeroportida emas, balki mamlakatning barcha chegara punktlarida mavjud bo‘ladi.

Nihoyat, "kasbiy vaucherlar" tizimi - ta’lim olish va malaka oshirish uchun maqsadli ssudalar joriy etilmoqda. Yangi kasbni egallashni istagan fuqarolar bunday vaucherni olishlari mumkin, ishga joylashgandan so‘ng esa ikki yil davomida mablag‘larni Bandlikka ko‘maklashish jamg‘armasiga qaytarishlari shart bo‘ladi. Nogironligi bo‘lgan shaxslar va kam ta’minlangan oila a’zolari mablag‘larni qaytarishdan ozod etiladi.