YI O‘zbekiston fuqarolari uchun chegarada total raqamli nazoratni joriy etmoqda

2025-yil 12-oktabrdan boshlab Shengen hududidagi mamlakatlarga sayohat qiluvchi O‘zbekiston fuqarolari uchun chegara nazoratining yangi davri boshlanadi. Pasportlardagi an’anaviy siyohli muhrlar o‘rnini EES (Entry/Exit System) nomi bilan tanilgan zamonaviy raqamli kirish-chiqish tizimi egallaydi. Ushbu o‘zgarish Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lmagan barcha mamlakatlarning qisqa muddatli tashrif bilan sayohat qiluvchi fuqarolariga taalluqlidir.

Ushbu yangilik har qanday 180 kunlik davr mobaynida 90 kungacha bo‘lgan sayohatlarga nisbatan qo‘llaniladi. Avtomatlashtirilgan IT tizimi Shengen hududining tashqi chegaralarini kesib o‘tishni qayd etib, sayohatchining ismini, sayohat hujjati ma’lumotlarini hamda biometrik ma’lumotlarni ro‘yxatga oladi. Tizim ishga tushganidan so‘ng Shengen hududiga birinchi marta kirishda fuqarolar barmoq izlari va raqamli fotosurat taqdim etishlari kerak bo‘ladi. Bu ma’lumotlar tizimda uch yil davomida saqlanadi.

Yevropa Komissiyasining bayonotlariga ko‘ra, EESni joriy etishdan asosiy maqsad - chegaralarni boshqarishni modernizatsiya qilish, xavfsizlikni oshirish va nazoratdan o‘tish jarayonini tezlashtirishdir. Tizim qisqa muddatli qolish qoidalariga rioya etilishini samaraliroq kuzatish va ruxsat etilgan muddatdan oshib ketgan shaxslarni aniqlash imkonini beradi.

Yangi tizimga o‘tish bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. Taxminan olti oy davom etadigan o‘tish davrida chegara xizmatlari raqamli ro‘yxatga olish bilan bir qatorda pasportlarga muhr bosishni davom ettiradi. Pasportlarni qo‘lda muhrlashdan to‘liq voz kechish va barcha chegara punktlarida EESga yakuniy o‘tish 2026-yil apreliga qadar yakunlanishi kutilmoqda.

Ushbu tizim Yevropa Ittifoqining raqamlashtirish va chegara xavfsizligini mustahkamlash bo‘yicha kengroq tashabbusining bir qismidir. U keyinchalik Yevropa sayohat ma’lumotlari va avtorizatsiya tizimining (ETIAS) ishga tushirilishi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, ETIAS 2026-yil oxirida ishga tushishi va vizasiz rejimga ega mamlakatlar fuqarolaridan sayohatdan oldin onlayn ruxsatnoma olishni talab qiladi.

Shengen hududi o‘z nomini dastlabki kelishuv imzolangan Lyuksemburgdagi qishloq nomidan olgan bo‘lib, bugungi kunda u 29 ta Yevropa davlatini o‘z ichiga oladi va dunyodagi eng katta erkin harakatlanish hududi hisoblanadi.