"Yerdagi do‘zax": G‘azo aholisi ikki yillik to‘xtovsiz mojaroni qanday ta’riflaydi

Isroilning G‘azo sektoridagi keng ko‘lamli harbiy operatsiyasi boshlanganiga ikki yil bo‘ldi. 2023-yil 7-oktabrdagi HAMAS hujumlariga javoban boshlangan bu mojaro misli ko‘rilmagan gumanitar inqiroz va ulkan vayronagarchiliklarga olib keldi.

G‘azo Sog‘liqni saqlash vazirligi e’lon qilgan ma’lumotlarga ko‘ra, halok bo‘lgan falastinliklar soni kamida 67 000 kishiga yetgan. Ulardan 20 000 ga yaqini bolalardir. Minglab odamlar hamon vayronalar ostida bedarak yo‘qolgan hisoblanadi. Yaradorlar soni 169 000 dan oshdi. Taxminiy hisob-kitoblarga ko‘ra, 3000 dan 4000 gacha bola bir yoki bir nechta a’zosini amputatsiya qilishga majbur bo‘lgan.

G‘azoning sog‘liqni saqlash tizimi butunlay izdan chiqish arafasida. Ikki yillik mojaro davomida 125 ta tibbiyot muassasasi, shu jumladan 34 ta shifoxona shikastlangan. Kamida 1722 nafar tibbiyot xodimi halok bo‘lgan. Isroil kuchlari 28 nafar yetakchi shifokorni hibsga olgan. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tibbiy ob’ektlarga qilingan 790 dan ortiq hujumni hujjatlashtirgan, bu xalqaro gumanitar huquqning qo‘pol ravishda buzilishi hisoblanadi.

Gumanitar yordam yetkazib berishdagi cheklovlar tufayli G‘azo sektorida rasman ocharchilik e’lon qilingan. To‘yib ovqatlanmaslikdan 459 kishi, jumladan, 154 nafar bola vafot etgan. BMT prognozlariga ko‘ra, 641 000 ga yaqin aholi halokatli ocharchilikka yuz tutishi mumkin.

Sektor infratuzilmasi deyarli butunlay vayron qilingan. Suv ta’minoti tizimining 89 foizi yo‘q qilingan, natijada uy xo‘jaliklarining 96 foizi toza ichimlik suvidan mahrum bo‘lgan. Turar-joy binolarining qariyb 92 foizi va tijorat ob’ektlarining 88 foizi shikastlangan yoki vayron bo‘lgan. To‘g‘ridan-to‘g‘ri moddiy zarar 55 milliard dollarga baholanmoqda. Ta’lim tizimi falaj ahvolda - 658 000 bola o‘quv muassasalari vayron bo‘lgani sababli maktabga bora olmayapti.

10 800 dan ortiq falastinlik, shu jumladan 450 nafar bola Isroil qamoqxonalarida saqlanmoqda. So‘z erkinligi bilan bog‘liq vaziyat ham juda ayanchli. Ikki yil ichida G‘azoda 300 ga yaqin ommaviy axborot vositalari xodimi halok bo‘ldi, bu esa ushbu mintaqani zamonaviy tarixdagi jurnalistlar uchun eng xavfli joylardan biriga aylantirdi.

Ikki yillik mojaro natijasida G‘azo sektoridagi vayronalar va buzilgan binolar hajmi 61 million tonnaga baholanmoqda. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, ushbu vayronalarni tozalash uchun 15 yilgacha vaqt ketishi mumkin.