O‘zbekistonda muddatidan oldin pensiyaga chiqish tartibiga aniqlik kiritildi

Hukumat imtiyozli pensiyaga chiqish huquqini beruvchi kasblar ro‘yxatiga o‘zgartirishlar kiritish tartibini batafsil belgilovchi yangi nizomni tasdiqladi. Ushbu qadam mehnat sharoitlari alohida xavf bilan bog‘liq bo‘lgan lavozimlar va ishlab chiqarishlar ro‘yxatini qayta ko‘rib chiqish uchun yagona va shaffof tizimni yaratishga qaratilgan.

Qabul qilingan qarorga muvofiq, endilikda ro‘yxatni to‘ldirish tashabbusi bevosita xodimlarning o‘zidan chiqishi mumkin. Buning uchun faoliyati zararli yoki xavfli ishlab chiqarish omillari bilan bog‘liq bo‘lgan xodimlar tegishli takliflarni ikki nusxada tayyorlashlari kerak. Bir nusxasi ish beruvchiga, ikkinchisi esa kasaba uyushma qo‘mitasiga yoki korxonadagi boshqa vakillik organiga yuboriladi.

Takliflarni keyingi ko‘rib chiqish maxsus tashkil etilgan komissiya zimmasiga yuklatilgan. Uning vazifalariga imtiyozli ro‘yxatga kiritishga da’vogar bo‘lgan ish o‘rinlaridagi mehnat sharoitlarini har tomonlama tekshirish kiradi. Komissiya bir qator ko‘rsatkichlar bo‘yicha sinchkovlik bilan audit o‘tkazadi.

Xususan, ish o‘rnining rejasi korxonaning umumiy loyihasiga, shu jumladan ishlab chiqarish uchastkalari va uskunalarning joylashuviga muvofiqligi tekshiriladi. Texnologik jarayonlar va uskunalardan foydalanish qoidalariga qat’iy rioya qilinishiga alohida e’tibor qaratiladi. Shuningdek, barcha asboblar, uskunalar va qurilmalarning sozligi va aniqligi baholanadi.

Tekshiruvning alohida bandi sifatida xodimlarni jamoaviy va yakka tartibdagi himoya vositalarining mavjudligi va amalda yaroqliligi ko‘rib chiqiladi. Komissiya xodimlarning zarur himoya kiyimlari bilan to‘liq ta’minlanganligiga va uning belgilangan standartlarga mos kelishiga ishonch hosil qilishi kerak.

Muhim shart shundaki, tekshiruv davomida aniqlangan barcha qoidabuzarliklar va mehnatni muhofaza qilish normalariga nomuvofiqliklar ish beruvchi tomonidan majburiy tartibda bartaraf etilishi lozim. Faqatgina mehnat sharoitlari talablarga to‘liq moslashtirilgandan so‘ng, ish o‘rnining yakuniy attestatsiyasi o‘tkazilishi mumkin va uning natijalari bo‘yicha kasb yoki lavozimni muddatidan oldin pensiya tayinlash uchun ro‘yxatga kiritish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi.

Ba’zi mamlakatlarda, masalan, Shvetsiyada "moslashuvchan pensiya" deb ataladigan tizim mavjud bo‘lib, u fuqarolarga ma’lum bir diapazonda pensiyaga chiqish yoshini mustaqil tanlash imkonini beradi, bunda to‘lovlar miqdori to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘plangan ish staji va pensiya olish boshlangan yoshga bog‘liq bo‘ladi.