Toshkent yaqinidagi 4,3 milliard dollarlik aeroport loyihasi haqida nimalar ma’lum?

Toshkent viloyatida umumiy qiymati 4,3 milliard dollardan oshadigan yangi xalqaro aeroport qurilishi boshlandi. 15-oktabr kuni Shavkat Mirziyoyev bo‘lajak aviatsiya majmuasi poydevoriga ramziy tamal toshini qo‘yib, O‘zbekistonning eng yangi tarixidagi eng ulkan infratuzilma loyihalaridan birini amalga oshirishga start berdi.

Loyiha Saudiya Arabistonining Vision Invest, Yaponiyaning Sojitz va Janubiy Koreyaning Incheon International Airport Corporation kompaniyalaridan iborat xalqaro konsorsium tomonidan hayotga tatbiq etiladi. Prezident xorijiy investorlar bilan uchrashuv chog‘ida hamkorlik tuzilmasini ochiqladi. Konsorsiumdagi ulushlar quyidagicha taqsimlangan: Vision Invest 45%, Sojitz Corporation - 30%, Incheon International Airport Corporation - 15%, Uzbekistan Airports kompaniyasining ulushi esa 10% ni tashkil etadi.

Loyihani amalga oshirish bir necha bosqichga bo‘lingan. Dastlabki 2,5-2,6 milliard dollarlik sarmoya yiliga 20 milliongacha yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatish quvvatiga ega yo‘lovchi terminali va unga yondosh aerodrom infratuzilmasini yaratishga yo‘naltiriladi. Ushbu mablag‘ning 1,8 milliard dollari bevosita aerovokzal qurilishiga, 800 millioni esa aerodrom infratuzilma ob’ektlariga mo‘ljallangan. Kelgusida konsorsium yana 1,8 milliard dollar sarmoya kiritishni rejalashtirmoqda, bu esa o‘tkazish qobiliyatini yiliga 46 million yo‘lovchiga yetkazish imkonini beradi.

Yangi havo bandargohi mamlakat iqtisodiyotiga sezilarli multiplikativ ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda. Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, loyiha O‘zbekiston byudjetiga yiliga 770 million dollar daromad keltiradi, ekspluatatsiya davomidagi umumiy iqtisodiy samara esa 27 milliard dollarga yetadi. Ushbu keng ko‘lamli tashabbusning amalga oshirilishi 200 mingta yangi ish o‘rni yaratib, poytaxt va Toshkent viloyatida qurilish, xizmat ko‘rsatish sohasi va turizm kabi turdosh tarmoqlarning rivojlanishini rag‘batlantiradi.

Yangi aeroport O‘rtachirchiq tumanida, amaldagi havo bandargohidan taxminan 17 kilometr janubda, 1200 gektar maydonda joylashadi. Bu joy M-39 magistrali va bo‘lajak Toshkent-Samarqand pullik avtomobil yo‘li kabi asosiy transport arteriyalariga yaqinligi hisobga olingan holda tanlangan. Loyiha doirasida 46 ming kvadrat metrlik keng qamrovli Duty Free savdo zonasini yaratish rejalashtirilgan bo‘lib, bu Istanbul, London va Dubay kabi yirik jahon xablarining ko‘rsatkichlari bilan taqqoslanadigan darajada.

Birinchi bosqich yakunlangach, aeroport yiliga 129 ming tonnagacha yukka xizmat ko‘rsatish, soatiga 30 tagacha uchish-qo‘nish amaliyotini ta’minlash va perronda bir vaqtning o‘zida 62 ta havo kemasini sig‘dira oladi. Majmuani mamlakat transport tizimiga integratsiya qilish uchun Toshkent-Samarqand, Toshkent-Andijon va Toshkent-Bo‘stonliq pullik trassalariga chiqish yo‘llari, shuningdek, tezyurar poyezdlar uchun temir yo‘l stansiyasi quriladi. Poytaxt va yangi aeroport o‘rtasida qatnov shattllar yordamida amalga oshiriladi.

Yangi aeroportlar qurish rejalari Buxoro va Urganchni ham o‘z ichiga oladi va Iqtisodiyot va moliya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, ularni amalga oshirish 2026-yilga mo‘ljallangan.

Loyiha hamkorlaridan biri, Incheon International Airport Corporation, Janubiy Koreyadagi xuddi shu nomdagi aeroportni boshqaradi va bu aeroport Xalqaro Aeroportlar Kengashi (ACI) tomonidan o‘n yildan ortiq vaqt davomida xizmat ko‘rsatish sifati bo‘yicha dunyodagi eng yaxshi deb topilgan.