KFC O‘zbekiston umumiy ovqatlanish sohasidagi asosiy soliq to‘lovchi taxtidan Evos’ni ag‘dardi

O‘zbekistonning umumiy ovqatlanish sektori fiskal tushumlarning ishonchli o‘sishini va bozorda tarkibiy o‘zgarishlarni namoyish etmoqda. Davlat soliq qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar-avgust oylari davomida soha korxonalari byudjetga qariyb 1,1 trln so‘m soliq to‘lagan. Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 29% ga ko‘p bo‘lib, sektor iqtisodiyotining jadal rivojlanayotgani va "oqalashayotganidan" dalolat beradi.

Soliq ajratmalarining kuzatilgan o‘sishi tovar aylanmasining sezilarli darajada oshishi bilan mustahkamlangan bo‘lib, u sakkiz oy ichida 12,78 trln so‘mga yetib, 2024-yilga nisbatan 36,4% o‘sishni ko‘rsatdi. Shunisi e’tiborga loyiqki, bu ijobiy dinamika soliq imtiyozlari hajmining 21,5% ga qisqarishi fonida ro‘y bermoqda. Imtiyozlarga bog‘liqlikning kamayishi o‘sish fiskal yengilliklar hisobiga emas, balki qonuniy savdolar hajmining real ortishi va soliq intizomining yaxshilanishi evaziga ta’minlanganini ko‘rsatadi. Sohada faoliyat yuritayotgan yuridik shaxslarning umumiy soni ham biroz o‘sib - 3,7% ga, 20 163 ta kompaniyaga yetdi.

Fiskal bazani mustahkamlashda bozorning eng yirik ishtirokchilari alohida rol o‘ynamoqda. Sohaning yigirmata yetakchi kompaniyasi umumiy soliq tushumlaridagi o‘z ulushini 17,1% dan 19,4% gacha oshirdi. Ushbu korxonalar jami 213,3 mlrd so‘m soliq to‘lagan, bu o‘tgan yilgiga nisbatan 46,8% ga ko‘pdir. Ularning tovar aylanmasi ham oldindan o‘sishni namoyish etib, 38% ga oshdi va 2,87 trln so‘mga yetdi. Bu bozorning konsolidatsiyalashuv tendensiyasini ta’kidlaydi, bunda yirik tarmoq o‘yinchilari o‘sishning asosiy drayverlariga aylanmoqda.

Bozor yetakchilari tomonidan to‘langan soliqlar tarkibining tahlili shuni ko‘rsatadiki, o‘sishning asosiy manbalari qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) va jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i (JShODS) bo‘lgan. QQS bo‘yicha tushumlar 44,8% ga o‘sib, 88,9 mlrd so‘mni, JShODS bo‘yicha esa - 31,3% ga o‘sib, 59,1 mlrd so‘mni tashkil etdi. Ijtimoiy soliqning joriy etilishi ham muhim omil bo‘lib, u byudjetga 26,0 mlrd so‘m keltirdi. Ushbu tarkib rasmiy ishga joylashtirilgan xodimlar sonining ortishi, naqd pulsiz hisob-kitoblarning ko‘payishi va franchayzing tarmoqlarining faollashuvidan dalolat beradi.

2025-yilning dastlabki sakkiz oyidagi muhim voqealardan biri eng yirik soliq to‘lovchilar reytingida yetakchining o‘zgarishi bo‘ldi. Birinchi o‘rinni KFC brendini taqdim etuvchi International Foodchain kompaniyasi 62,4 mlrd so‘mlik soliq to‘lovlari hajmi bilan egalladi. Avvalgi yetakchi, Mak Food Servis (Evos tarmog‘i) esa 43,9 mlrd so‘m to‘lab, ikkinchi o‘ringa tushdi.

Sohada raqobat kuchaymoqda, buni top-20 tarkibining yangilanishi ham tasdiqlaydi. Yetakchilar qatoriga FeedUp Eco, Bellissimo Pizza International, The Choyxona Group, Dodo Pizza Tashkent, Real Business Trade va Sam Agro Star kabi kompaniyalar kirdi. Shu bilan birga, yuqori ligadan Euro Asia Lider Service, Good Food Catering va Sedmoe Nebo chiqib ketdi, bu esa umumiy ovqatlanish bozoridagi yuqori dinamika va tarkibiy o‘zgarishlardan dalolat beradi.

An’anaviy o‘zbek taomi - palov UNESCOning Insoniyatning nomoddiy madaniy merosi Reprezentativ ro‘yxatiga kiritilgan, bu nafaqat uning madaniy ahamiyatini ta’kidlaydi, balki mamlakatda gastronomik turizmni rivojlantirishga yordam berib, umumiy ovqatlanish sektori iqtisodiyotiga hissa qo‘shadi.